Geografia

Wymagania na poszczególne oceny[1]

konieczne

(ocena dopuszczająca)

podstawowe

(ocena dostateczna)

rozszerzające

(ocena dobra)

dopełniające

(ocena bardzo dobra)

wykraczające

(ocena celująca)

1. Podstawy geografii.Rozdział dodatkowy[2]

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminu geografia
• przedstawia podział nauk geograficznych
• podaje wymiary Ziemi
• wyjaśnia znaczenie terminów: siatka geograficzna, południk, równoleżnik, zwrotnik, długość geograficzna, szerokość geograficzna
• wskazuje na globusie i na mapie południk: 0° i 180° oraz półkulę wschodnią i półkulę zachodnią
• wskazuje na globusie i na mapie równik oraz półkule: północną i południową
• wyjaśnia znaczenie terminów: mapa, skala, siatka kartograficzna, legenda mapy
• wymienia elementy mapy
• wymienia rodzaje skal
• wyjaśnia znaczenie terminów: wysokość względna, wysokość bezwzględna, poziomica
• odczytuje z mapy wysokość bezwzględną
• podaje na podstawie atlasu nazwy map ogólnogeograficznych i tematycznych

Uczeń:

• przedstawia różnicę między geografią fizyczną a geografią społeczno-ekonomiczną
  • wymienia źródła informacji geograficznej
  • podaje cechy kształtu Ziemi
  • odczytuje wartości szerokości geograficznej zwrotników, kół podbiegunowych oraz biegunów
  • podaje cechy siatki geograficznej
  • określa położenie geograficzne punktów i obszarów na mapie
  • wyjaśnia różnicę między siatką kartograficzną a siatką geograficzną
  • szereguje skale od największej do najmniejszej
  • podaje różnicę między wysokością względną i wysokością bezwzględną
  • określa na podstawie rysunku poziomicowego cechy ukształtowania powierzchni terenu
  • charakteryzuje mapy ze względu na ich przeznaczenie

Uczeń:

• wyjaśnia, czym się zajmują poszczególne nauki geograficzne
• przedstawia poglądy na kształt Ziemi
• wymienia dowody na kulistość Ziemi
• wymienia cechy południków i równoleżników
• odczytuje długość i szerokość geograficzną na globusie i na mapie
• odszukuje obiekty na mapie na podstawie podanych współrzędnych geograficznych
• przedstawia skalę w postaci mianowanej i podziałki liniowej
• wymienia metody prezentacji zjawisk na mapach
• omawia sposoby przedstawiania rzeźby terenu na mapie
• oblicza wysokości względne
• omawia podział map ze względu na treść, skalę i przeznaczenie

Uczeń:

• podaje przykłady praktycznego zastosowania geografii
  • wyjaśnia różnicę między elipsoidą a geoidą
  • wyjaśnia znaczenie układu współrzędnych geograficznych
  • oblicza na podstawie współrzędnych geograficznych rozciągłość równoleżnikową i rozciągłość południkową
  • analizuje treści map wykonanych w różnych skalach
  • posługuje się skalą mapy do obliczania odległości w terenie i na mapie
  • omawia metody prezentacji zjawisk na mapach
  • charakteryzuje rzeźbę terenu na podstawie rysunku poziomicowego i mapy ogólnogeograficznej
  • odszukuje w atlasie mapy i określa ich przynależność do poszczególnych rodzajów

Uczeń:

• określa przedmiot badań poszczególnych nauk geograficznych
  • ocenia znaczenie umiejętności określania współrzędnych geograficznych w życiu człowieka
  • oblicza skalę mapy na podstawie odległości rzeczywistej między obiektami przedstawionymi na mapie
  • wskazuje możliwość praktycznego wykorzystania map w różnych skalach
  • interpretuje treści różnego rodzaju map i przedstawia ich zastosowanie

2. Środowisko przyrodnicze Polski

Uczeń:

• podaje cechy położenia Polski w Europie na podstawie mapy ogólnogeograficznej podaje całkowitą i administracyjną powierzchnię Polski
  • wskazuje na mapie geometryczny środek Polski
  • wymienia kraje sąsiadujące z Polską i wskazuje je na mapie
  • podaje długość granic z sąsiadującymi państwami
  • wyjaśnia znaczenie terminu geologia
  • wymienia najważniejsze wydarzenia geologiczne na obszarze Polski
  • wyjaśnia znaczenie terminów  plejstocen i holocen
  • wyjaśnia znaczenie terminów krajobraz polodowcowy i rzeźba glacjalna
  • wymienia formy terenu utworzone na obszarze Polski przez lądolód skandynawski
  • wymienia pasy rzeźby terenu Polski i wskazuje je na mapie
  • wymienia główne rodzaje skał
  • wyjaśnia znaczenie terminów: pogoda, klimat, ciśnienie atmosferyczne, niż baryczny, wyż baryczny
  • wymienia cechy klimatu morskiego i klimatu kontynentalnego
  • wymienia elementy klimatu
  • wyjaśnia znaczenie terminu średnia dobowa wartość temperatury powietrza
  • wymienia czynniki, które warunkują zróżnicowanie temperatury powietrza i wielkość opadów w Polsce
  • wymienia rodzaje wiatrów
• wyjaśnia znaczenie terminu przepływ
• wyjaśnia znaczenie terminów system rzeczny, dorzecze, zlewisko
  • wskazuje na mapie główne rzeki Europy i Polski
• określa na podstawie mapy ogólnogeograficznej położenie Morza Bałtyckiego
  • podaje główne cechy fizyczne Bałtyku
  • wyjaśnia znaczenie terminów: gleba, czynniki glebotwórcze, proces glebotwórczy, profil glebowy, poziomy glebowe
  • wymienia typy gleb w Polsce
  • wyjaśnia znaczenie terminu lesistość
  • wymienia różne rodzaje lasów w Polsce
  • wymienia formy ochrony przyrody w Polsce
  • wskazuje na mapie Polski parki narodowe

Uczeń:

• omawia cechy położenia Europy i Polskina podstawie mapy ogólnogeograficznej
• opisuje granicę między Europą a Azją na podstawie mapy ogólnogeograficznej Europy
• odczytuje szerokość i długość geograficzną wybranych punktów na mapie Polski i Europy
  • wskazuje na mapie przebieg granic Polski
  • omawia na podstawie mapy płytową budowę litosfery
  • omawia proces powstawania gór
  • wymienia na podstawie mapy geologicznej ruchy górotwórcze w Europie i w Polsce
  • wymienia i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej góry fałdowe, zrębowe oraz wulkaniczne w Europie i w Polsce
  • omawia zlodowacenia na obszarze Polski
  • opisuje nizinne i górskie formy polodowcowe
  • porównuje krzywą hipsograficzną Polski i Europy
  • dokonuje podziału surowców mineralnych
  • wymienia strefy klimatyczne świata na podstawie mapy tematycznej
  • podaje cechy przejściowości klimatu Polski
  • podaje zróżnicowanie długości okresu wegetacyjnego w Polsce na podstawie mapy tematycznej
  • opisuje wody Europy na podstawie mapy ogólnogeograficznej
  • rozpoznaje typy ujść rzecznych
  • charakteryzuje temperaturę wód oraz zasolenie Bałtyku na tle innych mórz świata
  • opisuje świat roślin i zwierząt Bałtyku
• opisuje charakterystyczne typy gleb w Polsce
  • przedstawia na podstawie mapy tematycznej rozmieszczenie gleb na obszarze Polski
  • omawia na podstawie danych statystycznych wskaźnik lesistości Polski
  • omawia strukturę gatunkową lasów w Polsce
  • podaje przykłady rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i pomników przyrody na obszarze wybranego regionu
• charakteryzuje wybrane parki narodowe w Polsce

Uczeń:

• oblicza rozciągłość południkową i rozciągłość równoleżnikową Europy i Polski
• charakteryzuje na podstawie map geologicznych obszar Polski na tle struktur geologicznych Europy
• opisuje cechy różnych typów genetycznych gór
• przedstawia współczesne obszary występowania lodowców na Ziemi i wskazuje je na mapie ogólnogeograficznej świata
• charakteryzuje działalność rzeźbotwórczą lądolodu i lodowców górskich na obszarze Polski
• omawia na podstawie mapy ogólnogeograficznej cechy ukształtowania powierzchni Europy i Polski
• opisuje rozmieszczenie surowców mineralnych w Polsce na podstawie mapy tematycznej
• omawia warunki klimatyczne w Europie
• charakteryzuje czynniki kształtujące klimat w Polsce
• odczytuje wartości temperatury powietrza i wielkości opadów atmosferycznych z klimatogramów
• wyjaśnia, na czym polega asymetria dorzeczy Wisły i Odry
• opisuje na podstawie mapy cechy oraz walory Wisły i Odry
• charakteryzuje i rozpoznaje typy wybrzeży Bałtyku
• wyróżnia najważniejsze cechy wybranych typów gleb na podstawie profili glebowych
• omawia funkcje lasów
• omawia na podstawie mapy Polski przestrzenne zróżnicowanie lesistości w Polsce
• ocenia rolę parków narodowych i innych form ochrony przyrody w zachowaniu naturalnych walorów środowiska przyrodniczego

Uczeń:

• rozróżnia konsekwencje położenia matematycznego, fizycznogeograficznego oraz geopolitycznego Polski
• opisuje jednostki geologiczne Polski i podaje ich charakterystyczne cechy
  • określa na podstawie mapy geologicznej obszary poszczególnych fałdowań na terenie Europy i Polski
  • opisuje mechanizm powstawania lodowców
  • wykazuje pasowość rzeźby terenu Polski
  • przedstawia czynniki kształtujące rzeźbę powierzchni Polski
  • rozpoznaje główne skały występujące na terenie Polski
  • podaje przykłady gospodarczego wykorzystania surowców mineralnych w Polsce
  • opisuje pogodę kształtowaną przez główne masy powietrza napływające nad teren Polski
  • opisuje na podstawie map tematycznych rozkład temperatury powietrza oraz opadów atmosferycznych w Polsce
  • omawia niszczącą i budującą działalność Bałtyku
  • omawia procesy i czynniki glebotwórcze
  • opisuje typy zbiorowisk leśnych w Polsce
  • opisuje unikalne na skalę światową obiekty przyrodnicze objęte ochroną na terenie Polski
• ocenia najważniejsze działania w zakresie ochrony środowiska

Uczeń:

• wykazuje konsekwencje rozciągłości południkowej i rozciągłości równoleżnikowej Polski i Europy
• wykazuje zależność między występowaniem ruchów górotwórczych w Europie a współczesnym ukształtowaniem powierzchni Polski
  • wykazuje zależność między występowaniem zlodowaceń w Europie a współczesnym ukształtowaniem powierzchni Polski
  • opisuje wpływ wydobycia surowców mineralnych na środowisko przyrodnicze
  • wykazuje wpływ zmienności pogody w Polsce na rolnictwo, transport i turystykę
  • ocenia znaczenie gospodarcze rzek Polski
  • analizuje główne źródła zanieczyszczeń Morza Bałtyckiego
  • ocenia przydatność przyrodniczą i gospodarczą lasów w Polsce
  • podaje argumenty przemawiające za koniecznością zachowania walorów dziedzictwa przyrodniczego
• planuje wycieczkę do parku narodowego lub rezerwatu przyrody

3. Ludność i urbanizacja w Polsce

Uczeń:

• wskazuje na mapie politycznej Europy największe i najmniejsze państwa Europy
• wskazuje na mapie administracyjnej Polski poszczególne województwa i ich stolice
• wyjaśnia znaczenie terminów: demografia, przyrost naturalny, współczynnik przyrostu naturalnego, współczynnik urodzeń, współczynnik zgonów
• wymienia na podstawie danych statystycznych państwa o różnym współczynniku przyrostu naturalnego w Europie
• wyjaśnia znaczenie terminów: piramida płci i wieku, średnia długość trwania życia
• odczytuje dane dotyczące struktury płci i wieku oraz średniej długości trwania życia w Polsce na podstawie danych statystycznych
  • wyjaśnia znaczenie terminu wskaźnik gęstości zaludnienia
  • wymienia czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności w Polsce
  • wyjaśnia znaczenie terminów: migracja, emigracja, imigracja, saldo migracji, przyrost rzeczywisty, współczynnik przyrostu rzeczywistego
  • wyjaśnia różnicę między emigracją a imigracją
  • odczytuje dane dotyczące wielkości i kierunków emigracji z Polski
  • wymienia główne skupiska Polonii
  • wyjaśnia znaczenie terminu migracje wewnętrzne
  • wymienia przyczyny migracji wewnętrznych
  • wymienia mniejszości narodowe w Polsce
  • wskazuje na mapie Polski regiony zamieszkałe przez mniejszości narodowe
  • wyjaśnia znaczenie terminów: struktura zatrudnienia, struktura wykształcenia, bezrobocie, stopa bezrobocia, ludność aktywna zawodowo
  • odczytuje z danych statystycznych wielkość zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarki
  • odczytuje z mapy zróżnicowanie przestrzenne bezrobocia w Polsce i w Europie
  • wyjaśnia znaczenie terminów: urbanizacja, wskaźnik urbanizacji
  • odczytuje z danych statystycznych wskaźnik urbanizacji w Polsce i w wybranych krajach Europy
• wyjaśnia znaczenie terminu miasto
• wymienia największe miasta i wskazuje je na mapie Polski
• wymienia funkcje miast

Uczeń:

• szereguje województwa pod względem powierzchni od największego do najmniejszego
  • prezentuje na podstawie danych statystycznych zmiany liczby ludności Polski po II wojnie światowej
  • omawia na podstawie wykresu przyrost naturalny w Polsce w latach 1946–2016
  • omawia przestrzenne zróżnicowanie współczynnika przyrostu naturalnego w Polsce
  • omawia na podstawie danych statystycznych średnią długość trwania życia Polaków na tle europejskich społeczeństw
• wyjaśnia przyczyny zróżnicowania gęstości zaludnienia w Europie i w Polsce
• omawia na podstawie mapy tematycznej przestrzenne zróżnicowanie gęstości zaludnienia w Polsce
• wymienia główne przyczyny migracji zagranicznych w Polsce
• określa kierunki napływu imigrantów do Polski
• podaje najważniejsze cechy migracji wewnętrznych w Polsce
• charakteryzuje mniejszości narodowe,mniejszości etniczne i społeczności etniczne w Polsce
• podaje przyczyny bezrobocia w Polsce
• porównuje wielkość bezrobocia w Polsce i innych krajach europejskich na podstawie danych statystycznych
• wymienia typy zespołów miejskich w Polsce i podaje ich przykłady
• podaje różnicę między aglomeracją monocentryczną a policentryczną
• podaje przyczyny rozwoju największych miast w Polsce
• podaje przykłady miast o różnych funkcjach w Polsce

Uczeń:

• omawia zmiany na mapie politycznej Europy w drugiej połowie XX w.
  • oblicza współczynnik przyrostu naturalnego
  • podaje przyczyny zróżnicowania przyrostu naturalnego w Europie i w Polsce
  • omawia czynniki wpływające na liczbę urodzeń w Polsce
  • porównuje udział poszczególnych grup wiekowych ludności w Polski na podstawie danych statystycznych
  • oblicza wskaźnik gęstości zaludnienia Polski
  • opisuje na podstawie mapy cechy rozmieszczenia ludności w Polsce
• opisuje skutki migracji zagranicznych w Polsce
  • porównuje przyrost rzeczywisty ludności w Polsce i w wybranych państwach Europy
  • omawia przyczyny migracji wewnętrznych w Polsce
  • porównuje strukturę narodowościową ludności Polski z analogicznymi strukturami ludności w wybranych państwach europejskich
  • określa na podstawie danych statystycznych różnicę w strukturze zatrudnienia ludności w poszczególnych województwach
  • porównuje stopę bezrobocia w wybranych krajach europejskich
  • analizuje wskaźnik urbanizacji w Polsce i wybranych krajach Europy
  • analizuje rozmieszczenie oraz wielkość miast w Polsce
  • charakteryzuje funkcje wybranych miast w Polsce
  • omawia przyczyny rozwoju miast w Polsce

Uczeń:

• omawia zmiany, które zaszły w podziale administracyjnym Polski po 1 stycznia 1999 r.
  • omawia na podstawie danych statystycznych uwarunkowania przyrostu naturalnego w Polsce na tle Europy
  • omawia strukturę płci i wiekuludności Polski na tle struktur wybranych państw europejskich na podstawie piramidy płci i wieku
  • omawia czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze wpływające na rozmieszczenie ludności w wybranych państwach Europy i Polski
• oblicza przyrost rzeczywisty i współczynnik przyrostu rzeczywistego Polsce
  • charakteryzuje skutki migracji wewnętrznych w Polsce
  • omawia przyczyny rozmieszczenia mniejszości narodowych w Polsce
  • przedstawia strukturę wyznaniową Polaków na tle innych państw Europy
  • omawia strukturę zatrudnienia wg działów gospodarki w poszczególnych województwach
  • omawia pozytywne i negatywne skutki urbanizacji
  • charakteryzuje przemiany współczesnych miast
  • omawia problemy mieszkańców dużych miast
  • analizuje wielkość miast w Polsce i ich rozmieszczenie wg grup wielkościowych
  • omawia przemiany współczesnych miast

Uczeń:

• analizuje na podstawie dostępnych źródeł ekonomiczne skutki utrzymywania się niskich lub ujemnych wartości współczynnika przyrostu naturalnego w krajach Europy i Polski
  • analizuje konsekwencje starzenia się społeczeństwa europejskiego
  • analizuje skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności w Europie i w Polsce
  • ocenia skutki migracji zagranicznych w Polsce i w Europie
  • omawia na podstawie dostępnych źródeł problemy mniejszości narodowych w Europie i w Polsce
• analizuje na podstawie dostępnych źródeł skutki bezrobocia w Polsce
  • omawia na podstawie dostępnych źródeł zmiany zachodzące w procesie urbanizacji w Polsce po II wojnie światowej

4. Rolnictwo i przemysł Polski

Uczeń:

• wymienia funkcje rolnictwa
  • wymienia warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa w Polsce
  • wymienia na podstawie map tematycznych regiony rolnicze w Polsce
  • wyjaśnia znaczenie terminów: plon, zbiór
  • wymienia główne uprawy w Polsce
  • wskazuje na mapie główne obszary upraw w Polsce
  • wyjaśnia znaczenie terminów: hodowla, pogłowie
  • wymienia główne zwierzęta gospodarskie w Polsce
  • wskazuje na mapie obszary hodowli zwierząt gospodarskich
  • dokonuje podziału przemysłu na sekcje i działy
  • wymienia funkcje przemysłu
  • wymienia źródła energii
  • wymienia typy elektrowni
  • wskazuje na mapie największe elektrownie w Polsce
  • wymienia największe porty morskie w Polsce i wskazuje je na mapie

Uczeń:

• opisuje warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa w Polsce
• prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę wielkościową gospodarstw rolnych w Polsce
• przedstawia znaczenie gospodarcze głównych upraw w Polsce
• prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę upraw
• wskazuje rejony warzywnictwa i sadownictwa w Polsce
• przedstawia znaczenie gospodarcze produkcji zwierzęcej w Polsce
• wymienia czynniki lokalizacji hodowli bydła, trzody chlewnej i drobiu w Polsce
• omawia cechy polskiego przemysłu
• wymienia przyczyny zmian w strukturze przemysłu Polski
• lokalizuje na mapie Polski elektrownie cieplne, wodne i niekonwencjonalne
• opisuje wielkość produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych
• opisuje na podstawie danych statystycznych wielkość przeładunków w portach morskich Polski

Uczeń:

• przedstawia rolnictwo jako sektor gospodarki oraz jego rolę w rozwoju społeczno- -gospodarczym kraju
  • omawia regiony rolnicze o najkorzystniejszych warunkach do produkcji rolnej w Polsce
  • przedstawia strukturę użytkowania ziemi w Polsce na tle innych krajów Europy
  • prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę hodowli w Polsce
  • przedstawia przemysł jako sektor gospodarki i jego rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju
  • omawia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia przemysłu w Polsce
  • prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę produkcji energii elektrycznej w Polsce na tle wybranych krajów Europy
  • opisuje na podstawie danych statystycznych strukturę przeładunków w polskich portach morskich
  • opisuje strukturę połowów ryb w Polsce

Uczeń:

• omawia poziom mechanizacji i chemizacji rolnictwa w Polsce
  • charakteryzuje czynniki wpływające na rozmieszczenie upraw w Polsce
  • porównuje produkcję roślinną w Polsce na tle produkcji w innych krajach Europy
  • porównuje produkcję zwierzęcą w Polsce na tle produkcji w innych krajach Europy
  • omawia rozwój przemysłu w Polsce po II wojnie światowej
  • analizuje przyczyny i skutki restrukturyzacji polskiego przemysłu
  • omawia na podstawie dostępnych źródeł zmiany zachodzące współcześnie w polskiej energetyce
  • określa na podstawie dostępnych źródeł uwarunkowania rozwoju gospodarki morskiej w Polsce
  • omawia problemy przemysłu stoczniowego w Polsce

Uczeń:

• przedstawia korzyści dla polskiego rolnictwa wynikające z członkostwa naszego kraju w Unii Europejskiej
  • dokonuje na podstawie danych statystycznych analizy zmian pogłowia wybranych zwierząt gospodarskich w Polsce po 2000 r. i wyjaśnia ich przyczyny
  • przedstawia perspektywy rozwoju gospodarki morskiej w Polsce

5. Usługi w Polsce

Uczeń:

• podaje przykłady różnych rodzajów usług w Polsce
• wyjaśnia znaczenie terminu komunikacja
• wyróżnia rodzaje transportu w Polsce
• wskazuje na mapie Polski porty handlowe, śródlądowe oraz lotnicze
• wyróżnia rodzaje łączności
• wyjaśnia znaczenie terminów: turystyka, walory turystyczne, infrastruktura turystyczna
• dokonuje podziału turystyki
• wymienia i wskazuje na mapie regiony turystyczne Polski
• wyjaśnia znaczenie terminów: eksport, import, bilans handlu zagranicznego
• wymienia państwa będące głównymi partnerami handlowymi Polski

• Uczeń:
• omawia zróżnicowanie usług w Polsce
  • omawia rodzaje transportu lądowego w Polsce
  • omawia na podstawie map tematycznych gęstość dróg kołowych i autostrad w Polsce
  • omawia na podstawie mapy tematycznej gęstość sieci kolejowej w Polsce
  • omawia na podstawie danych statystycznych morską flotę transportową w Polsce
  • omawia czynniki rozwoju turystyki
  • wymienia i wskazuje na mapie polskie obiekty, znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO
  • omawia strukturę towarową handlu międzynarodowego

Uczeń:

• przedstawia usługi jako sektor gospodarki oraz ich rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju
  • charakteryzuje udział poszczególnych rodzajów transportu w przewozach pasażerów i ładunków
  • omawia ruch pasażerski w portach lotniczych Polski
  • podaje przyczyny nierównomiernego dostępu do środków łączności na terenie Polski
  • charakteryzuje obiekty znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO
  • charakteryzuje na przykładach walory turystyczne Polski
  • przedstawia przyczyny niskiego salda bilansu handlu zagranicznego w Polsce

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny zróżnicowania sieci transportowej w Polsce
  • określa znaczenie transportu w rozwoju gospodarczym Polski
  • prezentuje na podstawie dostępnych źródeł problemy polskiego transportu wodnego i lotniczego
  • określa znaczenie łączności w rozwoju gospodarczym Polski
  • analizuje na podstawie dostępnych źródeł wpływy z turystyki w Polsce i w wybranych krajach Europy
  • ocenia na podstawie dostępnych źródeł atrakcyjność turystyczną wybranego regionu Polski
  • ocenia znaczenie handlu zagranicznego dla polskiej gospodarki

Uczeń:

• ocenia na podstawie dostępnych źródeł poziom rozwoju turystyki zagranicznej w Polsce na tle innych krajów Europy
  • omawia na podstawie dostępnych źródeł zmiany, które zaszły w geograficznych kierunkach wymiany międzynarodowej Polski
  • podaje przykłady sukcesów polskich firm na arenie międzynarodowej

6. Zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego Polski

Uczeń:

• wymienia źródła zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego
• podaje przyczyny kwaśnych opadów

Uczeń:

• omawia rodzaje zanieczyszczeń i ich źródła

Uczeń:

• charakteryzuje wpływ poszczególnych sektorów gospodarki na stan środowiska
• wymieniaźródła zanieczyszczeń komunalnych

Uczeń:

• analizuje na podstawie mapy tematycznej stan zanieczyszczeń wód śródlądowych
• omawia skutki zanieczyszczeń środowiska naturalnego

Uczeń:

• ustala na podstawie dostępnych źródeł, jakie regiony w Polsce cechują się największym zanieczyszczeniem środowiska przyrodniczego

7. Relacje między elementami środowiska geograficznego

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminów: powódź, dolina rzeczna, koryto rzeczne, terasa zalewowa, sztuczny zbiornik wodny
• wymienia przyczyny powodzi w Polsce
  • wymienia główne źródła energii w województwach pomorskim i łódzkim
  • wymienia przyczyny migracji do stref podmiejskich
  • wymienia przyczyny wyludniania się wsi oddalonych od dużych miast
  • wymienia podstawowe cechy gospodarki centralnie sterowanej i gospodarki rynkowej
  • wyjaśnia znaczenie terminów: centra logistyczne, spedycja
• wymienia główne atrakcje turystyczne wybrzeża Bałtyku i Małopolski

Uczeń:

• opisuje zjawisko powodzi
  • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Polski obszary zagrożone powodzią
  • wskazuje na mapie Polski rozmieszczenie największych sztucznych zbiorników wodnych
  • podaje przyczyny rozwoju energetyki wiatrowej i słonecznej w województwach pomorskim i łódzkim
  • omawia przyczyny migracji do stref podmiejskich
  • wskazuje na mapie województw podlaskiego i zachodniopomorskiego obszary o dużym wzroście liczby ludności
  • omawia cechy gospodarki Polski przed 1989 r. i po nim
  • omawia na podstawie mapy sieć autostrad i dróg ekspresowych
  • wymienia rodzaje usług, które rozwijają się dzięki wzrostowi ruchu turystycznego

Uczeń:

• wymienia czynniki sprzyjające powodziom w Polsce
  • określa rolę przeciwpowodziową sztucznych zbiorników
  • wyjaśnia wpływ warunków pozaprzyrodniczych na wykorzystanie OZE w województwach pomorskim i łódzkim
  • omawia na podstawie map tematycznych zmiany liczby ludności w strefach podmiejskich Krakowa i Warszawy
  • wskazuje na mapie województw podlaskiego i zachodniopomorskiego gminy o dużym spadku liczby ludności
  • analizuje współczynnik salda migracji na przykładzie województw zachodniopomorskiego i podlaskiego
  • omawia strukturę zatrudnienia w konurbacji katowickiej i aglomeracji łódzkiej przed 1989 r.
  • wymienia główne inwestycje przemysłowe we Wrocławiu i w jego okolicach
  • wskazuje na mapie tematycznej przykłady miejsc, w których przebieg autostrad i dróg ekspresowych sprzyja powstawaniu centrów logistycznych
  • wskazuje na mapie położenie głównych atrakcji wybrzeża Bałtyku i Małopolski

Uczeń:

• analizuje konsekwencje stosowania różnych metod ochrony przeciwpowodziowej
  • omawia największe powodzie w Polsce i ich skutki
  • wymienia korzyści płynące z wykorzystania źródeł odnawialnych do produkcji energii
  • analizuje dane statystyczne dotyczące liczby farm wiatrowych w Łódzkiem i Pomorskiem
  • omawia wpływ migracji do stref podmiejskich na przekształcenie struktury demograficznej okolic Krakowa i Warszawy
  • określa zmiany w użytkowaniu i zagospodarowaniu stref podmiejskich na przykładzie Krakowa i Warszawy
  • wyjaśnia wpływ migracji na strukturę wieku ludności obszarów wiejskich
  • opisuje zmiany, jakie zaszły w strukturze produkcji po 1989 r. w konurbacji katowickiej i aglomeracji łódzkiej
  • omawia rolę transportu morskiego w rozwoju innych działów gospodarki
  • analizuje dane statystyczne dotyczące ruchu turystycznego nad Morzem Bałtyckim i w Krakowie
  • określa wpływ walorów przyrodniczych wybrzeża Bałtyku oraz dziedzictwa kulturowego Małopolski na rozwój turystyki na tych obszarach

Uczeń:

• określa na wybranych przykładach wpływ wylesiania dorzeczy, regulacji koryt rzecznych, stanu wałów przeciwpowodziowych, zabudowy teras zalewowych i sztucznych zbiorników wodnych na wezbrania oraz występowanie i skutki powodzi w Polsce
  • analizuje na wybranych przykładach warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze sprzyjające produkcji energii ze źródeł odnawialnych i nieodnawialnych lub ograniczające tę produkcję oraz określa ich wpływ na rozwój energetyki
  • identyfikuje na wybranych przykładach związki między rozwojem dużych miast a zmianami w użytkowaniu i zagospodarowaniu terenu, stylu zabudowy oraz strukturze demograficznej w strefach podmiejskich
  • ukazuje na wybranych przykładach wpływ procesów migracyjnych na strukturę wieku i zmiany zaludnienia obszarów wiejskich
  • wykazuje na podstawie dostępnych źródeł wpływ przemian politycznych i gospodarczych w Polsce po 1998 r. na zmiany struktury zatrudnienia w wybranych regionach kraju
  • identyfikuje związki między przebiegiem autostrad a lokalizacją przedsiębiorstw przemysłowych oraz centrów logistycznych i handlowych na wybranym obszarze kraju
  • identyfikuje związki między transportem morskim a lokalizacją inwestycji przemysłowych i usługowych na przykładzie Trójmiasta

8. Mój region i moja mała ojczyzna

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminu region

• wskazuje położenie swojego regionu na mapie ogólnogeograficznej Polski
• wymienia i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej sąsiednie regiony
• wymienia najważniejsze walory przyrodnicze regionu
• wyjaśnia znaczenie terminu mała ojczyzna
• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Polski, topograficznej lub na planie miasta obszar małej ojczyzny
• przedstawia źródła informacji o małej ojczyźnie
• wymienia walory środowiska geograficznego małej ojczyzny

Uczeń:

• charakteryzuje środowisko przyrodnicze regionu oraz określa jego główne cechy na podstawie map tematycznych

• rozpoznaje skały występujące w regionie miejsca zamieszkania
• wyróżnia najważniejsze cechy gospodarki regionu na podstawie danych statystycznych i map tematycznych
• określa obszar utożsamiany z własną małą ojczyzną jako symboliczną przestrzenią w wymiarze lokalnym
• rozpoznaje w terenie obiekty charakterystyczne dla małej ojczyzny i decydujące o jej atrakcyjności

Uczeń:

• wyjaśnia uwarunkowania zróżnicowania środowiska przyrodniczego w swoim regionie

• analizuje genezę rzeźby powierzchni swojego regionu
• prezentuje główne cechy struktury demograficznej ludności regionu
• prezentuje główne cechy gospodarki regionu
• opisuje walory środowiska geograficznego małej ojczyzny
• omawia historię małej ojczyzny na podstawie dostępnych źródeł

Uczeń:

• przedstawia w dowolnej formie (np. prezentacji multimedialnej, plakatu, wystawy fotograficznej) przyrodnicze i kulturowe walory swojego regionu

• analizuje formy współpracy między własnym regionem a partnerskimi regionami zagranicznymi
• prezentuje na podstawie informacji wyszukanych w różnych źródłach i w dowolnej formie (np. prezentacji multimedialnej, plakatu, wystawy fotograficznej) atrakcyjność osadniczą oraz gospodarczą małej ojczyzny jako miejsca zamieszkania i rozwoju określonej działalności gospodarczej

Uczeń:

• podaje przykłady osiągnięć Polaków w różnych dziedzinach życia społeczno-gospodarczego na arenie międzynarodowej

• projektuje na podstawie wyszukanych informacji trasę wycieczki krajoznawczej po własnym regionie
• wykazuje na podstawie obserwacji terenowych przeprowadzonych w wybranym miejscu własnego regionu zależności między elementami środowiska geograficznego
• planuje wycieczkę po swojej małej ojczyźnie
• projektuje na podstawie własnych obserwacji terenowych działania służące zachowaniu walorów środowiska geograficznego (przyrodniczego i kulturowego) oraz poprawie warunków życia lokalnej społeczności