Geografia

Wymagania na poszczególne oceny

konieczne

(ocena dopuszczająca)

podstawowe

(ocena dostateczna)

rozszerzające

(ocena dobra)

dopełniające

(ocena bardzo dobra)

wykraczające

(ocena celująca)

1. Mapa Polski

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminów: mapa, skala, legendamapy
• wymienia elementy mapy
• wyjaśnia znaczenie terminów: wysokość bezwzględna, wysokość względna
• odczytuje wysokość bezwzględną obiektów na mapiepoziomicowej
• podaje nazwy barw stosowanych na mapach hipsometrycznych
• wymienia różne rodzaje map
• odczytuje informacje z planu miasta

Uczeń:

• • odczytuje za pomocą legendy znaki kartograficzne na mapie
• stosuje legendę mapy do odczytania informacji
  • odczytuje skalę mapy
  • rozróżnia rodzaje skali
  • oblicza wysokość względną na podstawie wysokości bezwzględnej odczytanej z mapy
  • odczytuje informacje z mapy poziomicowej i mapy hipsometrycznej
  • wyszukuje w atlasie przykłady map: ogólnogeograficznej, krajobrazowej, turystycznej i planu miasta

Uczeń:

• rozróżnia na mapieznaki punktowe, liniowe i powierzchniowe

• rysuje podziałkę liniową
• wyjaśnia, dlaczego każda mapa ma skalę

• oblicza odległość na mapie wzdłuż linii prostej za pomocą skali liczbowej

• wyjaśnia, jak powstaje mapa poziomicowa
• wyjaśnia różnicę między obszarem nizinnym, wyżynnym a obszarem górskim
• wyjaśnia różnicę między mapą ogólnogeograficzną a mapą krajobrazową
• przedstawia sposoby orientowania mapy w terenie

Uczeń:

• dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych
• przekształca skalę liczbową na mianowaną i podziałkę liniową
• oblicza odległość w terenie za pomocą skali liczbowej
  • oblicza odległość w terenie za pomocą podziałki liniowej
• oblicza długość trasy złożonej z odcinków za pomocą skali liczbowej
• rozpoznaje przedstawione na mapach poziomicowych formy terenu
• rozpoznaje formy ukształtowania powierzchni na mapie hipsometrycznej
• omawia zastosowanie map cyfrowych
• podaje różnice między mapą turystyczną a planem miasta

Uczeń:

• • posługuje się planem miasta w terenie
  • podaje przykłady wykorzystania mapo różnejtreści
  • analizuje treść map przedstawiających ukształtowanie powierzchni Polski
  • czyta treść mapy lub planu najbliższego otoczenia szkoły, odnosząc je do obserwowanych w terenie elementów środowiska geograficznego
  • projektuje i opisuje trasę wycieczki na podstawie mapyturystycznej lub planu miasta

2. Krajobrazy Polski

Uczeń:

• • wyjaśnia znaczenie terminu krajobraz
  • wymienia składniki krajobrazu
  • wymienia elementy krajobrazu najbliższej okolicy
  • wymienia pasy rzeźby terenu Polski
  • wskazuje na mapie Wybrzeże Słowińskie
  • wymienia elementy krajobrazu nadmorskiego
  • wymienia główne miasta leżące na Wybrzeżu Słowińskim
  • wymienia po jednym przykładzie rośliny i zwierzęcia charakterystycznych dla Wybrzeża Słowińskiego
  • wskazuje na mapiePojezierze Mazurskie
  • odczytuje z mapy nazwy największych jezior na Pojezierzu Mazurskim
  • wskazuje na mapiepas Nizin

Środkowopolskich orazNizinęMazowiecką

• • wskazuje na mapie największe rzeki przecinające Nizinę Mazowiecką
  • wskazuje na mapienajwiększe miasta Niziny Mazowieckiej
  •  podaje nazwę parku narodowego leżącego w pobliżu Warszawy
  • określa położenie Warszawy na mapie Polski
  • wymienia najważniejsze obiekty turystyczne Warszawy
  • wskazuje na mapie pas Wyżyn Polskich i Wyżynę Śląską
  • wskazuje na mapie największe miasta na Wyżynie Śląskiej
  • wskazuje na mapiePolski Wyżynę Lubelską
  • wymienia gleby i główne uprawy Wyżyny Lubelskiej
  • określa na podstawie mapy Polski położenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej
  • podaje nazwę parkunarodowego leżącego na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej
  • podaje nazwyzwierząt żyjących w jaskiniach na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej
  • określa na podstawie mapy położenie Tatr
  • wskazuje na mapie Tatry Wysokie i Tatry Zachodnie

Uczeń:

• podaje różnicę między krajobrazem naturalnym a krajobrazemkulturowym
• określa położenie najbliższej okolicy na mapie Polski
• przedstawia główne cechy krajobrazu nadmorskiego na podstawie ilustracji
• omawia cechy krajobrazu Pojezierza Mazurskiego
• wymienia atrakcje turystycznePojezierza Mazurskiego
• przedstawia cechy krajobrazu Niziny Mazowieckiej
• wymienia atrakcje turystyczneNiziny Mazowieckiej
• opisuje cechy krajobrazu wielkomiejskiego
• wymienia główne cechy krajobrazu miejsko-przemysłowego Wyżyny Śląskiej
• przedstawia cechy krajobrazu rolniczego Wyżyny Lubelskiej
• omawia cechy krajobrazu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej na podstawie ilustracji
• wymienia dwa przykładyroślin charakterystycznych dla Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej
• wskazuje na mapie najwyższe szczyty Tatr
• wymienia cechy krajobrazu wysokogórskiego
• omawia cechy pogody w górach
• wymienia atrakcje turystyczne Tatr

Uczeń:

• charakteryzuje pasyrzeźby terenu w Polsce
• opisuje krajobraz najbliższej okolicyw odniesieniu do pasów rzeźby terenu
• opisuje wpływ wody i wiatru na nadmorski krajobraz
• przedstawia sposoby gospodarowania w krajobrazie nadmorskim
• opisuje zajęcia mieszkańców regionu nadmorskiego
• przedstawia wpływ lądolodu na krajobraz pojezierzy
• omawia cechy krajobrazu przekształconego przez człowieka na Nizinie Mazowieckiej
• przedstawia najważniejsze obiekty dziedzictwa kulturowego w stolicy
• omawia znaczenie węgla kamiennego na Wyżynie Śląskiej
• charakteryzuje życie i zwyczaje mieszkańców Wyżyny Śląskiej
• omawia na podstawie ilustracji powstawanie wąwozów lessowych
• charakteryzuje czynniki wpływające na krajobraz rolniczy Wyżyny Lubelskiej
• charakteryzuje na podstawie ilustracji rzeźbę krasową i formy krasowe Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej
• opisuje na podstawie ilustracji piętra roślinności w Tatrach
• opisuje zajęcia i zwyczaje mieszkańców Podhala

Uczeń:

• dokonuje oceny krajobrazu najbliższego otoczenia szkoły pod względem jego piękna oraz ładu i estetyki zagospodarowania
• porównuje na podstawie mapy Polski i ilustracji rzeźbę terenu w poszczególnych pasach
• wyjaśnia na podstawie ilustracji, jak powstaje jezioro przybrzeżne
• wymienia obiekty dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego Wybrzeża Słowińskiegooraz wskazuje je na mapie
• wyjaśnia znaczenie turystyki na Wybrzeżu Słowińskim
• charakteryzuje najważniejsze obiekty dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego na Nizinie Mazowieckiej
• opisuje zabudowę i sieć komunikacyjną Warszawy
• omawia atrakcje turystyczne na Szlaku Zabytków Techniki
•  opisuje za pomocą przykładów rolnictwona Wyżynie Lubelskiej
• opisuje najważniejsze obiekty dziedzictwa kulturowego Wyżyny Lubelskiej
• charakteryzuje na podstawie mapy atrakcje turystyczneSzlaku Orlich Gniazd
• przedstawia argumenty potwierdzające różnicę w krajobrazie Tatr Wysokich i Tatr Zachodnich
• opisuje dziedzictwo przyrodnicze Tatr

Uczeń:

• proponuje zmiany w zagospodarowaniu terenu najbliższej okolicy
• prezentuje projekt planu zagospodarowania terenu wokół szkoły
• przygotowuje prezentację multimedialną na temat Wybrzeża Słowińskiego z uwzględnieniem elementów krajobrazu naturalnego i kulturowego
• przedstawia zróżnicowanie krajobrazu krain geograficznych w pasie pojezierzy na podstawie mapy
• analizuje na podstawie dodatkowych źródeł informacji oraz map tematycznych warunki rozwoju rolnictwa na Nizinie Mazowieckiej
• planuje na podstawie planu miasta wycieczkępo Warszawie
• przedstawia pozytywne i negatywne zmiany w krajobrazie Wyżyny Śląskiej wynikające zdziałalności człowieka
• analizuje na podstawie dodatkowych źródeł informacji oraz map tematycznych warunki sprzyjające rozwojowi rolnictwa na Wyżynie Lubelskiej
• przedstawia historię zamków znajdujących się na Szlaku Orlich Gniazd
• wyjaśnia negatywny wpływ turystyki na środowisko Tatr

3. Lądy i oceany

Uczeń:

• wskazuje na globusie i mapie świata bieguny, równik, południk zerowy i 180^o, półkule, zwrotniki i koła podbiegunowe
• wymienia nazwy kontynentów i oceanów oraz wskazuje ich położenie na globusie i mapie
• wymienia największych podróżników biorących udział w odkryciach geograficznych

Uczeń:

• wyjaśnia, co to sąsiatka geograficzna i siatka kartograficzna
• wskazuje główne kierunki geograficzne na globusie
• porównuje powierzchnię kontynentów i oceanów na podstawie diagramów
• wskazuje akweny morskie na trasach pierwszych wypraw geograficznych

Uczeń:

• podaje przyczyny odkryć geograficznych
  • wskazuje na mapie wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi i akweny morskie na trasie wyprawy geograficznej Marca Polo
  • opisuje na podstawie mapy szlaki wypraw Ferdynanda Magellana i Krzysztofa Kolumba

Uczeń:

• określa na globusie i mapie położenie punktów, kontynentów i oceanów na kuli ziemskiej
• opisuje podróże odkrywcze w okresie od XVII w. do XX w.

Uczeń:

• oblicza różnicę wysokości między najwyższym szczytem na Ziemi a największą głębią woceanach
• przedstawia znaczenie odkryć geograficznych

4. Krajobrazy świata

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminu pogoda
• wymienia składniki pogody
• wyjaśnia znaczenie terminu klimat
• wymienia na podstawie mapy tematycznej strefy klimatyczne Ziemi
• wymienia na podstawie ilustracji strefy krajobrazowe Ziemi
• wskazuje na mapie strefy wilgotnych lasów równikowych oraz lasów liściastych i mieszanych strefy umiarkowanej
• podaje nazwy warstw wilgotnego lasu równikowegoi wskazuje te warstwy na ilustracji
• rozpoznaje rośliny i zwierzęta typowe dla lasów równikowych oraz lasów liściastych i mieszanych
• wyjaśnia znaczenie terminów: sawanna, step
• wskazuje na mapie strefy sawann i stepów
• wymienia gatunki roślin i zwierząt charakterystyczne dla sawann i stepów
• wyjaśnia znaczenie terminu pustynia
• wskazuje na mapie obszary występowania pustyń gorących i pustyń lodowych
• rozpoznaje rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla pustyń gorących i pustyń lodowych
• wskazuje na mapiepołożenie strefy krajobrazów śródziemnomorskich
• wymienia na podstawie mapy państwa leżące nad Morzem Śródziemnym
• rozpoznaje rośliny i zwierzętacharakterystyczne dla strefy śródziemnomorskiej
• wymienia gatunki upraw charakterystycznych dla strefy śródziemnomorskiej
• wyjaśnia znaczenie terminów:tajga, tundra,wieloletniazmarzlina
• wskazuje na mapie położenie stref tajgi i tundry
• rozpoznaje gatunki roślin i zwierzątcharakterystyczne dla tajgi i tundry
• wskazuje na mapieHimalaje
• wymienia charakterystyczne dla Himalajów gatunki roślin i zwierząt

Uczeń:

• wyjaśnia różnicę między pogodą a klimatem

• odczytuje z klimatogramutemperaturę powietrza i wielkość opadów atmosferycznych w danym miesiącu
• wymienia typy klimatów w strefie umiarkowanej
  • omawia na podstawie mapy stref klimatycznych i klimatogramów klimat strefy wilgotnych lasów równikowych oraz klimat strefy lasów liściastych i mieszanych
  • omawia na podstawie ilustracji warstwową budowę lasów strefy umiarkowanej
• wyjaśnia znaczenie terminów: preria, pampa
• omawia charakterystyczne cechy klimatu stref sawann i stepów
  • opisuje na podstawie ilustracji świat roślin i zwierząt pustyń gorących i pustyń lodowych
• wymienia cechy charakterystyczne klimatu śródziemnomorskiego
• wymienia obiekty turystyczne w basenie Morza Śródziemnego
• wymienia charakterystyczne cechy klimatu stref tajgi i tundry
• wskazuje na mapie położenie najwyższych łańcuchów górskich innych niż Himalaje
•  charakteryzuje krajobraz wysokogórskiw Himalajach
• opisuje świat roślin i zwierząt w Himalajach

Uczeń:

• • wskazuje na mapie klimatycznej

obszary o najwyższej oraz

najniższej średniej rocznej

temperaturze powietrza

• • wskazuje na mapie klimatycznej

obszary o największej

i najmniejszej rocznej sumie

opadów

• • porównuje temperaturę powietrza i opady atmosferyczne w klimacie morskim i kontynentalnym
• wymienia kryteria wydzielania stref krajobrazowych
  • przedstawia na podstawie ilustracji układ stref krajobrazowych na półkuli północnej
  • charakteryzuje warstwy wilgotnego lasu równikowego
  • charakteryzuje na podstawie ilustracji krajobrazy sawann i stepów
  • omawia klimat stref pustyń gorących i pustyń lodowych
  • omawia rzeźbę terenu pustyń gorących
  • omawia cechykrajobrazu śródziemnomorskiego
  • charakteryzuje cechy krajobrazu tajgi i tundry
  • charakteryzuje na podstawie ilustracji piętra roślinne w Himalajach

Uczeń:

• • oblicza średnią roczną temperaturę powietrza
  • oblicza różnicę między średnią temperatura powietrza w najcieplejszym miesiącu i najzimniejszym miesiącu roku
  • oblicza roczną sumę opadów
  • prezentuje przykłady budownictwa, sposoby gospodarowania i zajęcia mieszkańców stref wilgotnych lasów równikowych orazlasów liściastych i mieszanych
  • porównuje cechy krajobrazu sawann i stepów
  • omawia przykłady budownictwa i sposoby gospodarowania w strefach pustyń gorących i pustyń lodowych
  • prezentuje przykłady budownictwa i sposoby gospodarowania w strefie śródziemnomorskiej
  • porównujebudownictwo i życie mieszkańców stref tajgi i tundry
  • analizuje zmienność warunków klimatycznych w Himalajach i jej wpływ na życie ludności

Uczeń:

• • przedstawia zróżnicowanie temperatury powietrza i opadów atmosferycznych na Ziemi na podstawie map tematycznych
  • omawia wpływ człowieka na krajobrazy Ziemi
  • porównuje wilgotne lasy równikowe z lasami liściastymi i mieszanymi strefy umiarkowanej pod względem klimatu, roślinności i świata zwierząt
  • analizujestrefy sawann i stepów pod względem położenia, warunkówklimatycznychi głównych cech krajobrazu
  • przedstawia podobieństwa i różnice między krajobrazamipustyń gorących i pustyń lodowych
  • opisuje na podstawie dodatkowych źródeł informacji zróżnicowanie przyrodnicze i kulturowe strefy śródziemnomorskiej
  • porównuje rozmieszczenie stref krajobrazowych na Ziemi i pięter roślinności w górach