Język polski

• • • Nauczyciele
    • Wykaz lektur 2021/2022
    • Podstawa programowa rok szkolny 2021/2022
    • Kryteria oceniania rok szkolny 2021/202

• • • • Podstawa programowa rok szkolny 2021/2022

      • JĘZYK POLSKI

        Człowiek zdobywa wiedzę przede wszystkim poprzez język. Nauczanie języka ojczystego tworzy fundament ogólnego rozwoju ucznia, jest pomocą w kształtowaniu osoby ucznia, stanowi główny punkt odniesienia całej edukacji szkolnej - wychowania i kształcenia. Za rozwój języka w mowie i piśmie (w tym za zasób pojęć, ortografię i estetykę zapisu) odpowiedzialni są wszyscy nauczyciele niezależnie od posiadanej specjalności.

        Cele edukacyjne

        Wspomaganie umiejętności porozumiewania się uczniów i wprowadzanie ich w świat kultury, zwłaszcza przez:

        1) kształcenie sprawności mówienia, słuchania, czytania i pisania w zróżnicowanych sytuacjach komunikacyjnych prywatnych i publicznych, a zwłaszcza ważnych dla życia w państwie demokratycznym i obywatelskim; rozwijanie zainteresowania uczniów językiem jako składnikiem dziedzictwa kulturowego,

        2) ujawnianie zainteresowań, możliwości i potrzeb oraz językowych i czytelniczych umiejętności uczniów po to, aby wyznaczać stosowne dla nich cele, dobierać treści i materiały, projektować odpowiednie działania gwarantujące skuteczność edukacji,

        3) rozbudzanie motywacji czytania i rozwijanie umiejętności odbioru dzieł literackich i innych tekstów kultury, także audiowizualnych, a przez nie przybliżanie rozumienia człowieka i świata; wprowadzanie w tradycję kultury narodowej i europejskiej,

        4) uczenie istnienia w kulturze, przede wszystkim w jej wymiarze symbolicznym i aksjologicznym, tak by stawała się wewnętrzną i osobistą własnością dziecka.

        Zadania szkoły

        1. Wychowanie językowe i rozbudzanie wrażliwości estetycznej.

        2. Motywowanie do poznawania literatury oraz różnorodnych tekstów kultury (w tym regionalnej) wzbogacających wiedzę ucznia o człowieku, życiu i świecie z perspektywy współczesności i z odniesieniem do przeszłości.

        3. Doskonalenie kompetencji komunikacyjnej, tzn. umiejętności mówienia, słuchania, czytania, pisania, odbioru różnorodnych tekstów kultury.

        4. Tworzenie sytuacji, w których uczenie się języka następuje przez świadome i refleksyjne jego używanie (bez nawarstwiania teoretycznej, abstrakcyjnej wiedzy o systemie językowym).

        5. Pobudzanie postaw kreatywnych ucznia w procesie zdobywania umiejętności i gromadzenia wiedzy.

        6. Integrowanie różnych doświadczeń kulturowych.

        Treści nauczania

        Treści nauczania powinny być podporządkowane funkcji wspierającej wypowiadanie się, bez konieczności posługiwania się definicjami.

        1. Pojęcia nadawcy i odbiorcy, sposoby rozpoznawania intencji wypowiedzi (np. pytam, odpowiadam, informuję, proszę).

        2. Właściwości opowiadania, opisu, dialogu oraz prostych form użytkowych.

        3. Wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, w tym zdania i równoważniki zdań.

        4. Związki wyrazów w zdaniu, w tym rola podmiotu i orzeczenia.

        5. Odmienne i nieodmienne części mowy oraz podstawowe kategorie fleksyjne.

        6. Związki znaczeniowe między wyrazami.

        7. Budowa słowotwórcza wyrazów.

        8. Rodzaje głosek.

        9. Akcent wyrazowy, intonacja.

        10. Pojęcia: fikcja literacka, świat przedstawiony, nadawca, odbiorca, podmiot mówiący, narracja, przenośnia, rytm.

        11. Różnice między językiem potocznym a językiem literatury oraz językiem regionu.

        12. Terminy: bohater, wątek, akcja, autor, narrator, epitet, porównanie, wyraz dźwiękonaśladowczy, rym, zwrotka, refren, baśń, opowiadanie, powieść, proza, poezja.

        13. Terminy związane z przekazami ikonicznymi, radiem, telewizją, filmem, teatrem, prasą.

        Osiągnięcia

        1. Mówienie:

        1) do rzeczywistych i wyobrażonych słuchaczy, z przejrzystością intencji, z uwzględnianiem różnorodnych sytuacji, ról i kontaktów międzyludzkich (oficjalnych i nieoficjalnych),

        2) na temat otaczającej rzeczywistości, własnych zainteresowań, literatury, innych (niewerbalnych i mieszanych) tekstów kultury,

        3) na temat zaobserwowanych zjawisk językowych (przy użyciu elementarnej terminologii językoznawczej wprowadzanej zależnie od możliwości uczniów),

        4) z precyzją znaczeniową, ze świadomością emocjonalnego nacechowania wypowiedzi oraz próbami ich oceny (zwłaszcza etycznej),

        5) płynne, z poprawną i wyraźną artykulacją oraz dykcją, akcentowaniem, intonacją, pauzowaniem i tempem (w tym wygłaszanie tekstów z pamięci).

        2. Słuchanie:

        1) uważne i ze zrozumieniem,

        2) rozmaitych wypowiedzi, w różnych celach i sytuacjach,

        3) z rozróżnianiem mowy i tła akustycznego w przekazach audiowizualnych.

        3. Czytanie:

        1) głośne i wyraziste, z uwzględnieniem zasad kultury żywego słowa,

        2) ciche ze zrozumieniem,

        3) różnych rodzajów tekstów z uwzględnianiem celu (takiego jak: informacja, przeżycie, perswazja itp.).

        4. Pisanie:

        1) tekstów kierowanych do różnych adresatów i w różnych celach,

        2) w związku z potrzebami codziennej komunikacji, ekspresji własnych doznań, z literaturą i tekstami kultury wysokiej oraz masowej,

        3) w różnych prostych formach,

        4) z troską o kompozycję (plan, tytuł, akapit), sprawność stylistyczną oraz poprawność gramatyczną, interpunkcyjną i ortograficzną, a także estetykę tekstu.

        5. Odbiór tekstów kultury:

        1) z dążnością do odkrywania ich dosłownego, przenośnego i symbolicznego sensu,

        2) uwzględnieniem obserwacji swoistości ich tworzywa,

        3) ze wskazywaniem na różne elementy świata przedstawionego,

        4) z odróżnianiem fikcji artystycznej od rzeczywistości,

        5) z próbami określania funkcji różnych elementów tekstu przy użyciu odpowiedniej terminologii (wprowadzanej zależnie od możliwości uczniów),

        6) z wykorzystaniem różnych kontekstów,

        7) z uwzględnieniem odrębności regionalnej i etnicznej

        Lektura

        1. Utwory zaproponowane przez uczniów i nauczyciela (w całości po dwa duże teksty literackie w klasie IV, po trzy w klasach V i VI).

        2. Baśnie, legendy, opowiadania i utwory poetyckie (w tym pochodzące z regionu).

        3. Fragmenty polskiej i światowej klasyki dziecięcej i młodzieżowej przy systematycznym motywowaniu uczniów do samodzielnego poznawania całych tekstów.

        4. Teksty reprezentatywne dla źródeł kultury europejskiej.

        5. Utwory prozatorskie i poetyckie wprowadzające w polską tradycję i współczesność literacką - stosownie do możliwości i potrzeb uczniów.

        6. Teksty reprezentatywne dla różnych rodzajów, gatunków i form artystycznego wyrazu, ze szczególnym uwzględnieniem utworów epickich, w tym odmian prozy fabularnej (m.in. powieści podróżniczo - przygodowej, obyczajowej, fantastycznej).

        7. Teksty użytkowe, publicystyczne, popularnonaukowe, przedstawienia teatralne, filmy, słuchowiska radiowe, programy telewizyjne.