Historia

• • • Konkursy
    • Nauczyciele
    • Podstawa programowa z historii
    • PZO i kryteria oceniania
    • Laureaci i finaliści konkursów historycznych
    • Nauki wspierające historię
    • Epoki historyczne
    • Poczet królów i książąt polskich
    • Bogowie greccy i rzymscy
    • Ciekawostki o ....
    • Kalendarium NML
    • Szkolna Liga Historyczna

• • • • PZO i kryteria oceniania

      • Przedmiotowe zasady oceniania z historii

         

        I. Ogólne zasady oceniania uczniów

        1. Ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia polega na rozpoznawaniu przez nauczyciela postępów w opanowaniu przez ucznia wiadomości i  umiejętności oraz jego poziomu w stosunku do wymagań edukacyjnych wynikających z  podstawy programowej i  realizowanych w szkole programów nauczania, opracowanych zgodnie z nią.

        2. Nauczyciel:

        • informuje ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych oraz o postępach w tym zakresie;

        • udziela uczniowi pomocy w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju;

        • motywuje ucznia do dalszych postępów w nauce;

        • dostarcza rodzicom informacji o  postępach, trudnościach w  nauce oraz specjalnych uzdolnieniach ucznia.

        3.  Oceny są jawne dla ucznia i jego rodziców.

        4. Nauczyciel stosuje ocenianie kształtujące

        5.  Na wniosek rodzica nauczyciel powtórnie (po uzasadnieniu uczniowi) uzasadnia ustaloną ocenę.

        6.  Na wniosek ucznia lub jego rodziców sprawdzone i ocenione pisemne prace kontrolne są udostępniane do wglądu uczniowi lub jego rodzicom.

        7. Nauczyciel dostosowuje wymagania do możliwości ucznia.

        II. W  ocenianiu obowiązują zasady:

        1. Zasada jawności ocen zarówno dla ucznia jak jego rodziców (opiekunów prawnych);

        2. Zasada częstotliwości i rytmiczności – uczeń oceniany jest na bieżąco i rytmicznie. Ocena końcowa nie jest średnią ocen cząstkowych;

        3. Zasada jawności kryteriów – uczeń i jego rodzice (prawni opiekunowie) znają kryteria oceniania, zakres materiału z każdego przedmiotu oraz formy pracy podlegające ocenie;

        4. Zasada różnorodności wynikająca ze specyfiki każdego przedmiotu;

        5. Zasada różnicowania wymagań – zadania stawiane uczniom powinny mieć zróżnicowany  poziom trudności i dawać możliwość uzyskania wszystkich ocen.

        6. Zasada otwartości – wewnątrzszkolne ocenianie podlega weryfikacji i modyfikacji w oparciu o okresową ewaluację;

        7. Zasada oceny ważonej – każdej ocenie cząstkowej przyporządkowuje się liczbę naturalną, oznaczając jej wagę w hierarchii ocen. Formy oceniania, oraz wagi szczegółowo opisują PSO dla każdego przedmiotu. Na podstawie ocen uzyskanych przez ucznia w I semestrze nauczyciel wystawia ocenę semestralną jako średnią ważoną ocen cząstkowych. Podstawą do wystawienia oceny końcoworocznej jest średnia ważona ocen cząstkowych uzyskanych przez ucznia w I i II semestrze.

              Średniej ważonej przyporządkowuje się ocenę szkolną następująco:

         

        Średnia ważona	STOPIEŃ
        od 1,00 do 1,69	niedostateczny
        od 1,70 do 2,69	dopuszczający
        od 2,70 do 3,69	dostateczny
        od 3,70 do 4,69	dobry
        od 4,70 do 5,50	bardzo dobry
        od 5,51 do 6,00	celujący

        
        III. Formy aktywności i wagi

        Formy aktywności	Waga oceny
        zeszyt ćwiczeń	2
        praca domowa,
        praca w grupach
        praca z mapą
        nieprzygotowanie
        kartkówka	3
        odpowiedź ustna
        praca samodzielna
        pomoc dydaktyczna
        rozprawka,
        prezentacja	4
        projekt
        konkursy szkolne
        aktywność (hum.)
        testy	5
        prace klasowe
        sprawdziany
        konkursy wyższej rangi

         

        IV. Kryteria oceniania poszczególnych form aktywności.

        Formy aktywności	Częstotliwość w półroczu	Zakres	Zasady przeprowadzania	Ocena
        Sprawdzian	Po każdym dziale	Materiał obejmujący od  3 -10 jednostek tematycznych	Zapowiedź 1 tydzień przed terminem	97%-100%-6               90%-99,99%- 5  70%-89,99%- 4 50%-69,99%-3               30%- 49,99%- 2            0% - 29,99%- 1
        Kartkówki (10-15 minut)		Materiał obejmujący ostatnią lekcję	Bez zapowiedzi	od 1 do 6
        Prace domowe		Na bieżąco	Bez zapowiedzi	Od 1 do 6
        Wypowiedzi ustne	1-2	Materiał bieżący	Bez zapowiedzi	Od 1 do 6
        Prace projektowe lub długoterminowe	1	Materiał wskazany przez nauczyciela	Termin określa nauczyciel	Od 1 do 6
        Aktywność na lekcji (wg ilości zebranych plusów)	2	Materiał bieżący	Warunki ustalone przez nauczyciela	Od 1 do 6 Krótkie wypowiedzi:od 4 znaki(+) bdb do 0(-) 1, ocena 6 przy co najmniej trzeciej ocenie z aktywności
        Praca samodzielna bądz w w grupie	1	Materiał wskazany przez nauczyciela	Zgodność z instrukcją	Od 1 do 6

         

        1.Przed każdą pracę klasową (sprawdzian, test) nauczyciel podaje jej zakres programowy oraz wymagania

        2.Każdą pracę klasową (sprawdzian, test) poprzedza lekcja powtórzeniowa, podczas której nauczyciel zwraca uwagę uczniów na najważniejsze zagadnienia z danego działu, chyba, że uczniowie i nauczyciel  uzgodnią inną formę

        3. Praca klasowa ((sprawdzian, test) umożliwia sprawdzenie wiadomości i umiejętności na wszystkich poziomach wymagań edukacyjnych.

        4. Prace klasowe (sprawdzian, test) przez nauczyciela omawiane i poprawiane po oddaniu prac, która następuję najpoózniej po 2 tygodnich

        5. Testy i sprawdziany wraz z informajcą zwrotną są przechowywane w teczce w sali nr 23

         

         

        III. Zasady uzupełniania braków i poprawiania ocen

         

        1. Uczeń może poprawić każdą ocenę niedostateczną ze sprawdzianu lub testu w ciągu trzech tygodni od otrzymania oceny w terminie wskazanym przez nauczyciela.

        2. Uczeń, który otrzymał z e sprawdzianu ocenę wyższą od niedostatecznej, a niższą od celującej może poprawić ocenę w ciagu trzech tygodni od otrzymania oceny w terminie wskazanym przez nauczyciela.

        3. Uczeń może uzupełnić braki w wiedzy i umiejętnościach, biorąc udział w zajęciach wyrównawczych z nauczycielem

        4. Uczeń może poszerzyć wiedzę i umiejętności, biorąc udział w zajęciach rozwijających z nauczycielem

         

        Wymagania programowe  z przedmiotu historia i społeczeństwo

          klasa IV

        W poniższej tabeli zestawiono poszczególne poziomy wymagań z konkretnymi ocenami szkolnymi.

         

        Poziom	Ocena
        K K+P K+P+R K+P+R+D K+P+R+D+W	dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra / celująca* celująca

         

         

         

         

         

         

         

         

        poziom K – konieczny

        poziom P – podstawowy

        poziom R – rozszerzający
        poziom D – dopełniający

        poziom W – wykraczający

         

         

        *Pełne opanowanie wymagań sformułowanych w podstawie programowej jest podstawą do wystawienia uczniowi oceny celującej. Nauczyciel decyduje, które wymagania wykraczające poza podstawę programową są dodatkowymi elementami decydującymi o ocenie celującej.

         

         

         

         

        WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ według programu „Wczoraj i dziś” autorstwa dr. Tomasza Maćkowskiego (dostosowane do podręcznika o tym samym tytule, którego autorem jest dr Grzegorz Wojciechowski) Opracowanie: Dariusz Judek
        Badana czynność uczniów			Poziomy wymagań
        I. Ja i moje otoczenie			K	P	R	D	W
        Wiadomości	- wie, na czym polega odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka			+
        	- potrafi wymienić ludzkie potrzeby			+
        	- zna sposoby zaspokajania ludzkich potrzeb				+
        	- rozumie, jaką rolę odgrywa rodzina w życiu każdego człowieka		+
        	- tłumaczy, czym jest rodzina niepełna i w jaki sposób ona powstaje					+
        	- podaje przykłady praw i obowiązków poszczególnych członków rodziny			+
        	- wyjaśnia znaczenie terminów: rodzina dwupokoleniowa, rodzina wielopokoleniowa				+
        	- wymienia osoby, które wchodzą w skład szkolnej społeczności		+
        	- zna uprawnienia władz szkolnych i statut szkoły			+
        	- wyjaśnia znaczenie terminów: rada pedagogiczna, rada szkoły, rada samorządu uczniowskiego				+
        	- wie, czym jest samorząd uczniowski			+
        	- podaje przykłady działań samorządu uczniowskiego w swojej szkole			+
        	- zna swoje szkolne prawa i obowiązki		+
        	- wskazuje przyczyny konfliktów między ludźmi i przedstawia sposoby ich rozwiązywania			+
        	- rozumie, w czym przejawiają się uprzejmość i tolerancja		+
        	- wymienia korzyści, jakie można osiągnąć przez uprzejmość i tolerancję			+
        	- wie, na czym polega sprawiedliwe postępowanie				+
        	- tłumaczy znaczenie terminów: ojczyzna, mała ojczyzna, naród, patriotyzm, patriotyzm lokalny, herb			+
        	- omawia sposoby okazywania patriotyzmu w czasie wojny i w okresie pokoju				+
        	- zna sposoby zdobywania wiedzy o historii małej ojczyzny				+
        	- wskazuje największe atuty swojej małej ojczyzny				+
        	- tłumaczy pochodzenie nazwy Polska		+
        	- wyjaśnia, co świadczy o tym, że Polacy należą do jednego narodu				+
        	- rozumie znaczenie terminów: Rzeczpospolita Polska, mniejszość narodowa, mniejszość etniczna, Polonia			+
        	- podaje przykłady dzieł sztuki i architektury, które należą do polskiego dziedzictwa narodowego				+
        	- objaśnia, dlaczego wybrane dzieła sztuki i architektury są ważną częścią naszej kultury narodowej					+
        	- zna daty najważniejszych polskich świąt państwowych		+
        	- wymienia wydarzenia, na pamiątkę których ustanowiono święta państwowe					+
        	- zna polskie symbole narodowe i najważniejsze miejsca pamięci narodowej		+
        	- recytuje tekst „Mazurka Dąbrowskiego”		+
        	- omawia okoliczności powstania tekstu „Mazurka Dąbrowskiego”			+
        	- wie, jaka jest symbolika barw polskiej flagi narodowej			+
        	- rozumie, dlaczego powinno się okazywać szacunek symbolom narodowym					+
        	- wyjaśnia, kim był Józef Wybicki				+
        	- wymienia regiony Polski		+
        	- podaje nazwy mniejszości narodowych i etnicznych żyjących w Polsce			+
        	- wylicza prawa przysługujące mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce				+
        	- wie, gdzie znajdują się główne skupiska Polaków na świecie				+
        	- wymienia mniejszości narodowe, które żyły w przedwojennej Polsce						+
        Umiejętności	- potrafi określić sposoby zaspokajania różnych potrzeb człowieka			+
        	- wyjaśnia znaczenie praw i obowiązków poszczególnych członków rodziny			+
        	- porównuje prawa i obowiązki poszczególnych członków rodziny				+
        	- omawia zalety i wady rodziny współczesnej oraz rodziny wielopokoleniowej				+
        	- charakteryzuje społeczność szkolną z uwzględnieniem swoich praw i obowiązków			+
        	- określa szkołę jako wspólnotę uczniów, nauczycieli i rodziców				+
        	- ocenia, które prawa i obowiązki uczniów są najważniejsze				+
        	- potrafi opisać sytuację konfliktową i znajduje dla niej rozwiązanie				+
        	- omawia różnice między szkołą dawną a współczesną					+
        	- proponuje sposoby rozwiązania problemów własnej miejscowości			+
        	- odszukuje informacje o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń związanych z historią swojej małej ojczyzny			+
        	- wskazuje na planie swojej miejscowości siedzibę władz lokalnych			+
        	- zbiera informacje o władzy lokalnej i jej zadaniach			+
        	- prezentuje informacje związane z ważnymi  postaciami i wydarzeniami z dziejów regionu			+
        	- opisuje wygląd herbów wybranych miejscowości				+
        	- analizuje tekst hymnu Polski i wyjaśnia znaczenie wybranych zwrotów						+
        	- odnajduje na mapie główne regiony Polski		+
        	- opisuje główne regiony Polski			+
        	- analizuje, w jaki sposób mniejszości narodowe i etniczne mogą zachować swoją odrębność					+
        	- przedstawia na wybranych przykładach mniejszości narodowe zamieszkujące współczesną Polskę			+
        	- opisuje kulturę i tradycje wybranej mniejszości narodowej bądź etnicznej żyjącej w Polsce					+
        	- wskazuje główne skupiska Polonii na mapie świata			+
        	- porównuje strukturę narodowościową II Rzeczypospolitej i współczesnej Polski						+
        	- omawia na przykładach pochodzenie nazwisk i przydomków						+
        II. Z historią na ty			K	P	R	D	W
        Wiadomości		- wie, czym zajmuje się historia jako nauka	+
        		- wymienia główne zadania historii			+
        		- wyjaśnia, kim jest historyk	+
        		- zna sposoby badania wydarzeń z przeszłości przez historyków		+
        		- wymienia przykłady postaci historycznych oraz bohaterów baśniowych i legendarnych			+
        		- zna podstawy myślenia przyczynowo-skutkowego dotyczącego wydarzeń historycznych		+
        		- wskazuje przebieg, przyczyny i skutki wybranych wydarzeń historycznych					+
        		- podaje przykłady efektów pracy historyków		+
        		- wymienia filmy i książki o tematyce historycznej				+
        		- objaśnia znaczenie powiedzenia: Historia jest nauczycielką życia				+
        		- wie, czym są źródła historyczne, i podaje ich przykłady	+
        		- dokonuje podziału źródeł historycznych na materialne i niematerialne oraz wyróżnia wśród źródeł materialnych pisane i niepisane			+
        		- wymienia informacje, jakie można zdobyć na podstawie poszczególnych źródeł historycznych			+
        		- określa, czym zajmuje się archeologia			+
        		- zna sposoby badania wiarygodności źródeł historycznych			+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: zabytek, muzeum, archiwum, skansen, ród, archeolog, pamiątka rodzinna, genealogia, drzewo genealogiczne		+
        		- wie, gdzie gromadzi się źródła historyczne		+
        		- wskazuje podobieństwa i różnice między muzeum a skansenem			+
        		- rozpoznaje znak Zabytek chroniony prawem i wie, co on oznacza				+
        		- wyjaśnia, kim był prawdziwy święty Mikołaj					+
        		- zna legendy związane z Mikołajem, biskupem Miry					+
        		- przedstawia postać Henryka Schliemanna					+
        Umiejętności		- potrafi na wybranych przykładach zaprezentować myślenie przyczynowo-skutkowe			+
        		- opowiada o wybranym wydarzeniu z życia klasy w sposób potwierdzający opanowanie umiejętności myślenia przyczynowo-skutkowego			+
        		- przedstawia na przykładzie przenikanie się faktów historycznych z legendą				+
        		- odróżnia postacie historyczne od bohaterów baśniowych i legendarnych		+
        		- ocenia, jakie znaczenie dla współczesnej nauki mają odkrycia archeologiczne				+
        		- kwalifikuje różne źródła historyczne zgodnie z podziałem na źródła materialne (pisane, niepisane) i niematerialne		+
        		- uzasadnia, dlaczego należy dbać o źródła historyczne i chronić obiekty zabytkowe				+
        		- wymienia zasady prawidłowego zachowania się w muzeum			+
        		- potrafi zaplanować wycieczkę prezentującą najważniejsze miejsca i obiekty w najbliższej okolicy			+
        		- przedstawia pamiątki rodzinne i określa ich znaczenie		+
        		- odczytuje informacje o przodkach na podstawie poszczególnych pamiątek rodzinnych		+
        		- prezentuje swoją opinię na temat podtrzymywania tradycji rodzinnych		+
        		- wyjaśnia, w jaki sposób podtrzymywanie tradycji rodzinnych umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie			+
        		- dociera do rodzinnych źródeł, które pozwalają mu sporządzić drzewo genealogiczne				+
        		- przygotowuje drzewo genealogiczne najbliższej rodziny				+
        		- znajduje w internecie strony, które zawierają informacje pomocne przy tworzeniu drzewa genealogicznego					+
        III. Czas i mapa w historii			K	P	R	D	W
        Wiadomości		- rozumie znaczenie terminów: chronologia, data, era, rok, wiek, tysiąclecie, epoka historyczna, okres przed naszą erą i naszej ery	+
        		- wyjaśnia, dlaczego mierzenie czasu jest ważne w pracy historyka		+
        		- wskazuje narodziny Jezusa z Nazaretu jako początek naszej ery	+
        		- wie, jakie jest pochodzenie słowa kronikarz			+
        		- zna przyczyny powstawania kronik i dostrzega w nich źródło ważnych informacji				+
        		- tłumaczy zasadę tworzenia osi czasu i sposób umieszczania na niej dat		+
        		- posługuje się cyframi rzymskimi i arabskimi w celu oznaczania jednostek czasu		+
        		- wymienia epoki historyczne oraz podaje ich daty graniczne		+
        		- wskazuje wydarzenia, które oznaczają początek i koniec poszczególnych epok historycznych				+
        		- rozumie, że daty graniczne poszczególnych epok mają charakter umowny			+
        		- dostrzega umowność rachuby czasu w kontekście przykładów z różnych kręgów kulturowych				+
        		- przedstawia, w jakich okolicznościach narodziła się tradycja zabaw sylwestrowych				+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: mapa, plan, legenda mapy	+
        		- wie, czym zajmuje się kartografia				+
        		- wymienia elementy, z jakich składa się mapa historyczna		+
        		- tłumaczy, czym są legenda i skala mapy			+
        		- rozumie, jaką rolę odgrywa mapa w poznawaniu przyczyn i przebiegu wydarzeń historycznych				+
        		- podaje przykład zastosowania GPS				+
        Umiejętności		- odczytuje skróty: p.n.e. i n.e.	+
        		- umie narysować linię chronologiczną i zaznaczyć na niej daty	+
        		- porządkuje daty na linii chronologicznej		+
        		- krótko charakteryzuje poszczególne epoki historyczne				+
        		- oblicza upływ czasu między poszczególnymi wydarzeniami	+
        		- ustala wiek, w którym miało miejsce dane wydarzenie	+
        		- określa datę danego wydarzenia, używając określeń I połowa lub II połowa danego wieku		+
        		- dostrzega różnice w określaniu, do której połowy wieku należą daty przed naszą erą i naszej ery		+
        		- zapisuje cyframi rzymskimi liczby arabskie i na odwrót	+
        		- odczytuje z mapy podstawowe informacje		+
        		- porównuje mapy historyczną i geograficzną			+
        		- odróżnia mapę od planu			+
        		- rysuje plan najbliższej okolicy			+
        		- przedstawia ewolucję znaczenia terminu mapa				+
        		- opisuje, jak dawniej wyglądały mapy, i na tej podstawie określa, jakie wyobrażenie o świecie mieli ludzie w przeszłości				+
        		- wyjaśnia różnice w określaniu dat za pomocą kalendarzy juliańskiego i gregoriańskiego					+
        		- omawia pochodzenie polskich nazw miesięcy					+
        IV. Z najdawniejszych dziejów			K	P	R	D	W
        Wiadomości		- wie, jak zmieniał się wygląd człowieka					+
        		- rozumie, jakie znaczenie dla praludzi miała umiejętność rozpalania ognia					+
        		- tłumaczy, jakie znaczenie dla rozwoju społeczności ludzkich miało posługiwanie się mową					+
        		- przedstawia dokonania, które umożliwiły człowiekowi przejście do osiadłego trybu życia					+
        		- zna dawne i współczesne sposoby wytopu żelaza					+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: pięściak, ziemianka, dymarka, epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza, cywilizacja, miasto-państwo, mumia, sarkofag, piramida, faraon, kanał nawadniający, Sumerowie, Babilon, Mezopotamia, Bliski Wschód					+
        		- wie, dlaczego pierwsze cywilizacje powstały nad wielkimi rzekami					+
        		- podaje najważniejsze osiągnięcia pierwszych cywilizacji: system nawadniający, koło, koło garncarskie, szkło, cegłę, kalendarz					+
        		- przedstawia podział ludności starożytnego Egiptu na warstwy społeczne	+
        		- wymienia najważniejsze zabytki starożytnych Mezopotamii i Egiptu					+
        		- rozumie znaczenie terminów: pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne	+
        		- wskazuje, jakie znaczenie dla rozwoju cywilizacji miał wynalazek pisma	+
        		- tłumaczy, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla historii jako nauki			+
        		- wyjaśnia, dlaczego ludzie tworzyli malowidła naskalne				+
        		- wymienia materiały pisarskie, których używano od starożytności do współczesności		+
        		- wie, że alfabety grecki i łaciński stanowią podstawę, z której wywodzą się alfabety używane współcześnie w Europie			+
        		- wskazuje Fenicjan jako twórców pisma alfabetycznego				+
        		- tłumaczy, czym są piktogramy i w jakim celu stosuje się je współcześnie				+
        		- opowiada, w jakim celu wznoszono piramidy i w jaki sposób one powstawały					+
        		- podaje najważniejsze fakty z życia faraona Ramzesa II					+
        Umiejętności		- umieszcza na linii chronologicznej przybliżoną datę pojawienia się człowieka rozumnego oraz daty powstania pierwszych państw sumeryjskich					+
        		- wskazuje na mapie tereny, na których pojawili się przodkowie człowieka, i zaznacza kierunki ich wędrówki					+
        		- odnajduje na mapie starożytne Egipt i Mezopotamię, rzeki Eufrat, Tygrys i Nil oraz miasto Babilon					+
        		- charakteryzuje koczowniczy i osiadły tryb życia					+
        		- ocenia, który tryb życia człowieka – koczowniczy czy osiadły – był korzystniejszy dla praludzi					+
        		- porównuje życie praludzi z życiem współczesnego człowieka					+
        		- wskazuje różnice między stosowanymi dawniej i obecnie sposobami wytopu żelaza					+
        		- ocenia dokonania ludów starożytnej Mezopotamii					+
        		- omawia sposób działania kanałów nawadniających					+
        		- dostrzega związek między umiejętnością budowy piramid a wysokim poziomem nauk ścisłych w starożytnym Egipcie					+
        		- charakteryzuje warstwy społeczne starożytnego Egiptu					+
        		- ocenia znaczenie odkrycia grobowca faraona Tutenchamona dla współczesnej nauki					+
        		- umieszcza na linii chronologicznej przybliżone daty wynalezienia pisma i powstania pierwszego pisma alfabetycznego		+
        		- rozpoznaje pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne	+
        		- charakteryzuje pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne, a także wskazuje różnice między nimi		+
        		- opisuje materiały pisarskie od starożytności do czasów współczesnych			+
        		- dostrzega podobieństwa i różnice między dawnym i obecnym sposobem przekazywania informacji			+
        		- przedstawia ewolucję materiałów pisarskich				+
        		- tworzy własne pismo obrazkowe oraz przedstawia zalety i wady takiego sposobu przekazywania informacji				+
        V. W starożytnej Grecji			K	P	R	D	W
        Wiadomości		- zna warunki geograficzne Grecji	+
        		- rozumie wpływ położenia geograficznego Grecji na zajęcia zamieszkującej ją ludności		+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, polis		+
        		- wymienia przyczyny i skutki wielkiej kolonizacji				+
        		- wie, kim był Perykles		+
        		- wymienia najważniejsze osiągnięcia Peryklesa				+
        		- podaje cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej	+
        		- tłumaczy znaczenie terminu demokracja		+
        		- przedstawia, w jaki sposób działał sąd skorupkowy				+
        		- wie, czym jest teatr, i wskazuje Grecję jako miejsce narodzin tej dziedziny sztuki	+
        		- zna genezę starożytnego teatru		+
        		- wyjaśnia, czym były Wielkie Dionizje			+
        		- podaje imiona najważniejszych tragedio- i komediopisarzy greckich (Sofokles, Arystofanes, Eurypides)				+
        		- wymienia rodzaje sztuk granych w greckim teatrze (tragedia, komedia)		+
        		- omawia różnice między tragedią i komedią			+
        		- opisuje, jaki był przebieg konkursów teatralnych w starożytnej Grecji				+
        		- rozumie, dlaczego dramaty antycznych twórców są wystawiane współcześnie				+
        		- tłumaczy znaczenie terminów: filozofia, bogowie olimpijscy, mit, politeizm, heros, igrzyska olimpijskie, olimpiada	+
        		- wymienia imiona najważniejszych bogów greckich (Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes)		+
        		- wie, jakimi dziedzinami życia opiekowali się poszczególni bogowie greccy oraz jakie były ich atrybuty			+
        		- zna postacie Heraklesa i Odyseusza jako bohaterów mitów greckich		+
        		- opowiada co najmniej jeden mit grecki				+
        		- podaje przykłady prac Heraklesa				+
        		- wie, kim był Homer			+
        		- wymienia dzieła Homera			+
        		- wyjaśnia, co oznaczają wyrażenia: koń trojański, pięta Achillesa i stajnia Augiasza				+
        		- wymienia najważniejszych filozofów greckich (Sokrates, Platon, Arystoteles)		+
        		- przedstawia poglądy Sokratesa, Platona i Arystotelesa				+
        		- wie, czym jest gimnazjon			+
        		- rozumie, jakie znaczenie miały gimnazjony dla sprawności fizycznej antycznych Greków				+
        		- podaje rok pierwszych igrzysk olimpijskich	+
        		- wskazuje, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane na cześć Zeusa		+
        		- wymienia dyscypliny wchodzące w skład pięcioboju olimpijskiego	+
        		- opisuje przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich			+
        		- tłumaczy, jaka była rola sportu w życiu starożytnych Greków			+
        		- rozumie, jaką rolę odgrywają igrzyska we współczesnym świecie			+
        		- wie, jak termin olimpiada rozumiano w starożytności, i objaśnia, co oznacza on współcześnie			+
        		- wymienia zalety i wady wychowania spartańskiego					+
        Umiejętności		- umieszcza na linii chronologicznej daty: wojny trojańskiej, ukształtowania się greckich polis, rządów Peryklesa w Atenach, narodzin teatru greckiego, pierwszych igrzysk olimpijskich		+
        		- odnajduje na mapie starożytne Grecję i Ateny	+
        		- wskazuje na mapie główne kierunki wielkiej kolonizacji					+
        		- opisuje na przykładzie starożytnych Aten wygląd greckiej polis		+
        		- tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, jaką rolę w Atenach odgrywał sąd skorupkowy			+
        		- wskazuje cechy, które wyróżniały Peryklesa jako dowódcę i polityka			+
        		- omawia podobieństwa i różnice między demokracją ateńską a współczesną demokracją przedstawicielską					+
        		- porównuje demokrację ateńską ze sposobem sprawowania władzy w starożytnym Egipcie					+
        		- opisuje wygląd teatru greckiego i występujących w nim aktorów	+
        		- ocenia znaczenie teatru dla starożytnych Greków			+
        		- porównuje teatr współczesny ze starożytnym teatrem greckim				+
        		- dostrzega rolę „Iliady” i „Odysei” jako inspiracji dla literatury i sztuki greckiej				+
        		- wskazuje na rolę sportu w starożytnej Grecji jako tematu sztuki				+
        		- porównuje starożytne igrzyska olimpijskie ze współczesnymi olimpiadami				+
        		- ocenia osiągnięcia starożytnych Greków				+
        		- wyjaśnia, co oznaczają powiedzenia: wrócić z tarczą i wrócić na tarczy					+
        		- tłumaczy, kim byli Spartanie					+
        VI. W starożytnym Rzymie			K	P	R	D	W
        Wiadomości		- wyjaśnia znaczenie terminów: Imperium Rzymskie, legionista, języki romańskie, bazylika, gladiator, prowincja, barbarzyńca, zgromadzenie ludowe, senat				+
        		- podaje rok założenia Rzymu opisanego w legendzie		+
        		- zna legendarne początki Rzymu			+
        		- tłumaczy, czym jest „Wilczyca kapitolińska”				+
        		- wie, że państwo rzymskie najpierw było królestwem, następnie republiką, a na końcu – cesarstwem			+
        		- wymienia grupy tworzące społeczeństwo starożytnego Rzymu			+
        		- omawia drogę państwa rzymskiego do potęgi oraz określa zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego				+
        		- nazywa poszczególne elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty			+
        		- wie, co to jest Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukt, droga, łuk triumfalny, terma	+
        		- wyjaśnia, w jakim celu starożytni Rzymianie budowali drogi i wodociągi		+
        		- wskazuje cechy rzymskiego budownictwa			+
        		- wie, dlaczego starożytni Rzymianie budowali łuki triumfalne i termy			+
        		- rozumie znaczenie terminów: prawo rzymskie, prawo XII tablic, kodeks, Kodeks Justyniana		+
        		- przedstawia prawo rzymskie jako podstawę współczesnego prawa		+
        		- wymienia osiągnięcia starożytnych Rzymian, z których korzystamy współcześnie			+
        		- objaśnia znaczenia terminów: mesjasz, apostoł, Ewangelia, Biblia, Stary i Nowy Testament, poganin	+
        		- wskazuje Palestynę jako miejsce narodzin chrześcijaństwa	+
        		- wiąże początki chrześcijaństwa z postacią Jezusa z Nazaretu	+
        		- wie, że chrześcijanie wierzą w jednego Boga	+
        		- rozumie, na czym polega różnica między wiarą w jednego boga a wiarą w wielu bogów	+
        		- podaje najważniejsze zasady nauki Jezusa z Nazaretu		+
        		- zna przyczyny prześladowań chrześcijan w państwie rzymskim		+
        		- wymienia symbole pierwszych chrześcijan – chrystogram i rybę		+
        		- omawia genezę chrześcijańskich symboli				+
        		- wie, kim był Konstantyn Wielki		+
        		- opisuje okoliczności zmiany sytuacji chrześcijan w państwie rzymskim w okresie panowania Konstantyna Wielkiego		+
        		- dostrzega związki chrześcijaństwa z religią judaistyczną				+
        		- wie, że w czasach późniejszych doszło do podziałów chrześcijaństwa				+
        		- wymienia różne odłamy chrześcijaństwa				+
        		- wskazuje Watykan jako współczesną siedzibę Kościoła katolickiego				+
        		- tłumaczy, czym był szlak bursztynowy					+
        Umiejętności		- umieszcza na linii chronologicznej daty założenia Rzymu, zabójstwa Juliusza Cezara, ukrzyżowania Jezusa z Nazaretu, wydania edyktu mediolańskiego i upadku cesarstwa zachodniorzymskiego, a także określa, w którym wieku odbyły się poszczególne wydarzenia		+
        		- wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę, Półwysep Apeniński (Italię), Palestynę i obszary objęte chrześcijaństwem u schyłku starożytności	+
        		- omawia różnice między republiką a cesarstwem		+
        		- charakteryzuje różne typy ustroju państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo				+
        		- opisuje grupy tworzące społeczeństwo rzymskie				+
        		- wymienia zasługi Rzymian w dziedzinie architektury i budownictwa, używając terminów: Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy		+
        		- objaśnia, w jaki sposób budowano drogi w starożytnym Rzymie			+
        		- rozpoznaje na ilustracjach budowle wznoszone przez starożytnych Rzymian: akwedukty, łuki triumfalne, amfiteatry			+
        		- porównuje rozrywki starożytnych Greków i Rzymian				+
        		- określa znaczenie szlaku bursztynowego dla starożytnych Rzymian					+
        		- omawia przyczyny i skutki funkcjonowania szlaku bursztynowego					+
        		- ocenia dokonania Juliusza Cezara					+

        klasa V

        W poniższej tabeli zestawiono poszczególne poziomy wymagań z konkretnymi ocenami szkolnymi.

         

        Poziom	Ocena
        K K+P K+P+R K+P+R+D K+P+R+D+W	dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra / celująca* celująca

         

         

         

         

         

         

         

         

        poziom K – konieczny

        poziom P – podstawowy

        poziom R – rozszerzający
        poziom D – dopełniający

        poziom W – wykraczający

         

         

        *Pełne opanowanie wymagań sformułowanych w podstawie programowej jest warunkiem koniecznym do wystawienia uczniowi oceny celującej. Nauczyciel określa, które wymagania wykraczające poza podstawę programową są dodatkowymi elementami decydującymi o ocenie celującej.

        WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY V SZKOŁY PODSTAWOWEJ według programu „Wczoraj i dziś” autorstwa dr. Tomasza Maćkowskiego (dostosowane do podręcznika o tym samym tytule, którego autorem jest dr Grzegorz Wojciechowski) Opracowanie: Dariusz Judek
        Badana czynność uczniów			Poziomy wymagań
        I. Polska pierwszych Piastów			K	P	R	D	W
        Wiadomości	- wymienia narzędzia rolnicze używane przez Słowian				+
        	- podaje autorów średniowiecznych kronik, które zawierają legendy o początkach państwa polskiego					+
        	- wie, na czym polegał słowiański obrzęd postrzyżyn					+
        	- omawia zachowane ślady pogańskich wierzeń Słowian					+
        	- zna daty chrztu Polski i zjazdu gnieźnieńskiego		+
        	- wyjaśnia znaczenie terminów: plemię, gród, drużyna, książę		+
        	- wymienia zajęcia mieszkańców średniowiecznego Gniezna			+
        	- podaje lata panowania Mieszka I				+
        	- zna pisemną relację Ibrahima ibn Jakuba dotyczącą państwa Mieszka I						+
        	- omawia okoliczności, w jakich doszło do ślubu Mieszka I z Dobrawą			+
        	- tłumaczy, jakie były przyczyny i skutki chrztu Polski				+
        	- wie, jaką rolę pełnili duchowni w państwie Mieszka I				+
        	- zna podstawowe fakty z życia świętego Wojciecha			+
        	- omawia następstwa misji i męczeńskiej śmierci biskupa Wojciecha				+
        	- wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego					+
        	- wyjaśnia znaczenie terminów: relikwie, koronacja					+
        	- rozumie szczególne znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego w dziejach państwa polskiego		+
        	- tłumaczy, czym był Szczerbiec					+
        	- wie, kiedy Orzeł Biały stał się symbolem państwa polskiego					+
        	- omawia legendarne początki dynastii Piastów						+
        	- przedstawia stanowisko historyków dotyczące pochodzenia przodków Mieszka I						+
        Umiejętności	- zna legendy o Lechu, Czechu i Rusie, o Popielu oraz o Piaście		+
        	- rozpoznaje cechy charakterystyczne legendy		+
        	- wskazuje na mapie ziemie polskie zamieszkiwane przez najważniejsze plemiona słowiańskie w X wieku				+
        	- charakteryzuje wierzenia mieszkańców ziem polskich przed przyjęciem chrztu przez Mieszka I					+
        	- opowiada o powstaniu i początkach państwa polskiego				+
        	- wskazuje na mapie Gniezno i obszar państwa Mieszka I		+
        	- umieszcza na linii chronologicznej datę chrztu Polski			+
        	- opisuje budowę średniowiecznego grodu na przykładzie Gniezna			+
        	- potrafi określić przyczyny i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I					+
        	- wskazuje na mapie granice państwa Mieszka I			+
        	- omawia znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę				+
        	- ocenia znaczenie bitwy pod Cedynią					+
        	- porównuje przebieg granic współczesnej Polski i państwa Mieszka I						+
        	- zaznacza na linii chronologicznej daty śmierci biskupa Wojciecha, zjazdu gnieźnieńskiego oraz koronacji Bolesława Chrobrego			+
        	- wskazuje na mapie granice państwa polskiego w czasach Bolesława Chrobrego				+
        	- pokazuje na mapie Gdańsk i ziemie zamieszkiwane przez Prusów					+
        	- przedstawia historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postacie świętego Wojciecha, Bolesława Chrobrego i Ottona III			+
        	- przekazuje relację z pobytu Ottona III w Gnieźnie w 1000 roku na podstawie fragmentów kroniki Galla Anonima					+
        	- charakteryzuje politykę zewnętrzną i wewnętrzną Bolesława Chrobrego					+
        	- opowiada o współczesnym znaczeniu zjazdu gnieźnieńskiego						+
        	- prezentuje postać świętego Wojciecha						+
        II. Społeczeństwo średniowiecza			K	P	R	D	W
        Wiadomości		- wyjaśnia znaczenie terminów: klasztor, post, skryptorium, kopista, kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd miejski, rynek		+
        		- wie, jak duży wpływ na życie ludzi w średniowieczu miała religia		+
        		- wymienia zabudowania tworzące średniowieczny klasztor		+
        		- omawia przejawy średniowiecznej pobożności			+
        		- tłumaczy, na czym polegała praca zakonników w średniowiecznym skryptorium				+
        		- zna rolę zakonów w czasach współczesnych					+
        		- rozumie, jaką funkcję pełniły zamki w średniowieczu		+
        		- wie, jaką drogę musiał przejść chłopiec, aby zostać rycerzem			+
        		- podaje cechy idealnego rycerza	+
        		- wymienia główne elementy rycerskiego wyposażenia		+
        		- wie, skąd wzięło się powiedzenie polegać na kimś jak na Zawiszy i co ono oznacza				+
        		- wyjaśnia, czym były turnieje rycerskie			+
        		- wymienia elementy kultury rycerskiej i dworskiej				+
        		- podaje przykłady miejsc w Polsce, w których znajdują się obecnie zamki wzniesione w średniowieczu bądź ich ruiny				+
        		- wie, jakie funkcje pełnią zamki w dzisiejszych czasach					+
        		- wyjaśnia znaczenie terminu mieszczanie	+
        		- podaje przykłady zawodów rzemieślniczych wykonywanych w średniowieczu		+
        		- wymienia grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście		+
        		- wie, jaką rolę odgrywali w średniowiecznym mieście burmistrz i członkowie ławy miejskiej			+
        		- rozumie pochodzenie nazw współczesnych ulic, na przykład: Szewska, Garncarska, Tkacka				+
        		- wymienia prace polowe wykonywane w epoce średniowiecza		+
        		- tłumaczy, jaki wpływ na poprawę wydajności pracy chłopów w średniowieczu miało zastosowanie młyna i pługa			+
        		- wie, czym była lokacja				+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: sołtys, pług, trójpolówka				+
        		- wie, jak odżywiali się mieszkańcy średniowiecznej wsi			+
        		- przedstawia sposoby spędzania wolnego czasu przez mieszkańców wsi w średniowieczu					+
        Umiejętności		- opisuje średniowieczny klasztor i tryb życia mnichów, używając wyrazów: zakon, reguła, ubóstwo	+
        		- charakteryzuje postać świętego Franciszka z Asyżu	+
        		- wyjaśnia znaczenie związku frazeologicznego benedyktyńska praca i tłumaczy, skąd wywodzi się to wyrażenie				+
        		- potrafi wskazać różnice między stylami romańskim i gotyckim			+
        		- rozpoznaje na przykładach średniowiecznych budowli takie elementy architektoniczne, jak: portal, rozeta, apsyda, łuk, sklepienie					+
        		- przekazuje informacje na temat zabytków romańskich i gotyckich znajdujących się w rodzinnej miejscowości lub regionie					+
        		- wyjaśnia, jaką rolę w sztuce średniowiecznej odgrywała tematyka religijna					+
        		- rozpoznaje charakterystyczne elementy zamku		+
        		- opisuje wygląd średniowiecznej twierdzy				+
        		- tłumaczy, na czym polegały i jak przebiegały turnieje rycerskie					+
        		- opisuje średniowieczne miasto		+
        		- charakteryzuje grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście			+
        		- potrafi wymienić różnice między handlem średniowiecznym i współczesnym					+
        		- porównuje miasto średniowieczne z miastem współczesnym					+
        		- wskazuje różnice między losem chłopa a życiem rycerza lub mieszczanina		+
        		- omawia przebieg procesu lokacji wsi					+
        		- opowiada o roli karczmy w średniowieczu na podstawie tekstu źródłowego				+
        		- tłumaczy, dlaczego stosowanie trójpolówki pozwalało uzyskać lepsze efekty niż uprawa ziemi metodą żarową					+
        		- porównuje życie na wsi w średniowieczu i w czasach współczesnych					+
        III. Polska i Krzyżacy			K	P	R	D	W
        Wiadomości		- wyjaśnia znaczenie terminów: Prusy, zakon krzyżacki, wielki mistrz					+
        		- dostrzega negatywne skutki rozbicia dzielnicowego					+
        		- tłumaczy, w jakich okolicznościach powstał zakon krzyżacki					+
        		- wie, dlaczego Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków do Polski					+
        		- wymienia przyczyny konfliktu polsko-krzyżackiego					+
        		- omawia skutki sprowadzenia Krzyżaków do Polski					+
        		- wie, jakie skutki przyniosła Polsce utrata Pomorza Gdańskiego					+
        		- wymienia najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego, w tym założenie Akademii Krakowskiej		+
        		- opowiada, kim był Mikołaj Wierzynek			+
        		- wyjaśnia znaczenie terminu unia				+
        		- tłumaczy, w jakich okolicznościach doszło do ślubu Jadwigi i Jagiełły		+
        		- zna datę bitwy pod Grunwaldem	+
        		- podaje przyczyny i skutki wielkiej wojny z zakonem krzyżackim		+
        		- wymienia nazwy obszarów współczesnej Polski, na których można znaleźć ślady obecności Krzyżaków					+
        		- wie, kim byli templariusze i zna opowieść o ich legendarnym skarbie					+
        Umiejętności		- umieszcza na linii chronologicznej daty: sprowadzenia Krzyżaków do Polski, podboju Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków, koronacji Władysława Łokietka, bitwy pod Płowcami					+
        		- wskazuje na mapie: Pomorze Gdańskie, Małopolskę, Wielkopolskę,      Kujawy, Mazowsze, Śląsk		+
        		- pokazuje na mapie terytorium państwa zakonu krzyżackiego oraz Malbork			+
        		- wymienia czynniki, które umożliwiły ponowne scalenie ziem polskich				+
        		- ocenia rolę Władysława Łokietka w procesie zjednoczenia państwa polskiego					+
        		- wskazuje na mapie dzielnice należące do Królestwa Polskiego w chwili śmierci Władysława Łokietka					+
        		- tłumaczy, dlaczego koronacja Władysława Łokietka miała tak duże znaczenie dla Polski					+
        		- ocenia politykę prowadzoną przez Krzyżaków oraz ich działalność na podbitych terenach					+
        		- pozyskuje z różnych źródeł informacje o zamku w Malborku					+
        		- umieszcza na linii chronologicznej daty: koronacji Kazimierza Wielkiego, założenia Akademii Krakowskiej, wygaśnięcia dynastii Piastów w państwie polskim		+
        		- wskazuje na mapie Kraków oraz obszar Królestwa Polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego		+
        		- tłumaczy, dlaczego królowi Kazimierzowi nadano przydomek Wielki	+
        		- wyjaśnia sens powiedzenia: Kazimierz Wielki zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną		+
        		- opowiada o uczcie u Wierzynka			+
        		- ocenia, czy ostatniemu władcy z dynastii Piastów słusznie nadano przydomek Wielki			+
        		- omawia politykę wewnętrzną i zewnętrzną Kazimierza Wielkiego				+
        		- porównuje sposoby prowadzenia polityki zagranicznej stosowane przez Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego					+
        		- umieszcza na linii chronologicznej daty: zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie, bitwy pod Grunwaldem, podpisania I i II pokoju toruńskiego			+
        		- wskazuje na mapie Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie	+
        		- wymienia zasługi Jadwigi dla kultury polskiej	+
        		- przedstawia okoliczności objęcia polskiego tronu przez Jadwigę		+
        		- podaje przyczyny i skutki zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie			+
        		- określa na podstawie drzewa genealogicznego pokrewieństwo łączące przedstawicieli dynastii Piastów i Andegawenów				+
        		- omawia przebieg bitwy pod Grunwaldem			+
        		- wymienia najważniejsze dokonania Władysława Jagiełły i Kazimierza Jagiellończyka			+
        		- tłumaczy, jakie znaczenie miało dla Polski odzyskanie Pomorza Gdańskiego w 1466 roku				+
        		- porównuje przebieg dwóch wojen polsko-krzyżackich w XV wieku i ocenia znaczenie tych konfliktów w polskiej historii					+
        		- opowiada, czym zajmują się współczesne bractwa rycerskie					+
        IV. Europejczycy odkrywają świat			K	P	R	D	W
        Wiadomości		- rozumie przełomowe znaczenie roku 1492 w dziejach Europy i świata	+
        		- wie, jaką rolę w okresie wielkich odkryć geograficznych odegrał Krzysztof Kolumb	+
        		- podaje przyczyny odkryć geograficznych w XV i XVI stuleciu		+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna, konkwistador		+
        		- zna najważniejsze dokonania Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamy i Ferdynanda Magellana			+
        		- wymienia skutki odkryć geograficznych dla mieszkańców Europy i Ameryki			+
        		- wie, kim byli Hernan Cortez i Francisco Pizarro					+
        		- zna datę wynalezienia ruchomej czcionki przez Jana Gutenberga				+
        		- tłumaczy, na czym polegało przełomowe odkrycie Mikołaja Kopernika	+
        		- wie, dlaczego Leonarda da Vinci zalicza się do czołowych postaci epoki renesansu			+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów renesans i humanizm			+
        		- rozumie myśl Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce				+
        		- podaje przykłady najważniejszych dzieł renesansowych				+
        		- wie, skąd współcześnie czerpiemy wiedzę o Wszechświecie					+
        		- zna teorie dotyczące tego, kto dotarł do Ameryki przed 1492 rokiem					+
        Umiejętności		- umieszcza na linii chronologicznej datę odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba	+
        		- pokazuje na mapie trasę pierwszej wyprawy dalekomorskiej Krzysztofa Kolumba	+
        		- wskazuje na mapie lądy odkryte w XV i XVI wieku przez Europejczyków oraz trasy wypraw odkrywczych podjętych przez Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamę i Ferdynanda Magellana			+
        		- opowiada, co wydarzyło się w roku 1492, używając terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna		+
        		- wyjaśnia, dlaczego Kolumb nazwał mieszkańców Ameryki Indianami			+
        		- tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób Krzysztof Kolumb zdobył zaufanie Indian				+
        		- opisuje wygląd XV-wiecznego okrętu				+
        		- charakteryzuje życie na statku w XV wieku				+
        		- wyjaśnia, jak średniowieczni mieszkańcy Europy wyobrażali sobie świat				+
        		- tłumaczy, jaki wpływ miały odkrycia geograficzne na wyobrażenia ludzi o świecie				+
        		- ocenia znaczenie wypraw odkrywczych dla Europejczyków i ludów zamieszkujących Amerykę					+
        		- formułuje wnioski dotyczące niewolnictwa i wyraża swoją opinię na ten temat					+
        		- pozyskuje z różnych źródeł informacje o Krzysztofie Kolumbie oraz tworzy notatkę na temat tej postaci					+
        		- tłumaczy teorię Mikołaja Kopernika w kontekście powiedzenia: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię	+
        		- opowiada o życiu Mikołaja Kopernika, używając wyrażeń: uczony, astronom, odkrycie naukowe		+
        		- omawia różnice w postrzeganiu ludzkiego życia w średniowieczu i renesansie			+
        		- rozpoznaje charakterystyczne cechy budowli renesansowych			+
        		- ocenia wpływ wynalazku Jana Gutenberga na zmianę światopoglądu ludzi na przełomie średniowiecza i renesansu					+
        		- sporządza notatkę na temat wybranego twórcy renesansowego na podstawie zgromadzonych informacji					+
        V. W Rzeczypospolitej szlacheckiej			K	P	R	D	W
        Wiadomości		- wyjaśnia znaczenie terminów: dwór, paź, komnata, arras	+
        		- zna datę hołdu pruskiego			+
        		- wie, którzy władcy panowali w Rzeczypospolitej w okresie rozkwitu polskiej kultury	+
        		- wymienia najważniejszych przedstawicieli polskiego renesansu		+
        		- wie, dlaczego Mikołaj Rej i Jan Kochanowski należą do najważniejszych twórców w historii literatury polskiej			+
        		- omawia zasługi ostatnich Jagiellonów dla rozwoju kultury polskiej			+
        		- podaje przykłady budowli renesansowych w Polsce				+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: sejm, sejmik, pospolite ruszenie, szlachta, przywilej, poseł, herb		+
        		- tłumaczy, dlaczego rycerstwo przekształciło się w szlachtę		+
        		- wie, na czym polegała uprzywilejowana pozycja szlachty w Rzeczypospolitej			+
        		- wymienia prawa i obowiązki szlachty			+
        		- rozumie znaczenie terminu demokracja szlachecka		+
        		- wyjaśnia, w jaki sposób obradował sejm walny				+
        		- dostrzega wpływ nadawania szlachcie kolejnych przywilejów na pozycję tej grupy w państwie oraz osłabienie władzy królewskiej				+
        		- zna datę zatwierdzenia uchwały nihil novi				+
        		- wymienia elementy, z których składał się herb szlachecki				+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: folwark, pańszczyzna, kmiecie					+
        		- wie, jakie znaczenie miał spław wiślany dla rozwoju handlu zbożem w XVI wieku	+
        		- omawia funkcje poszczególnych zabudowań gospodarczych wchodzących w skład folwarku szlacheckiego		+
        		- tłumaczy, jaką rolę pełnił Gdańsk w XVI-wiecznym handlu zbożem			+
        		- wymienia przywileje szlacheckie ograniczające wolność osobistą chłopów			+
        		- zna datę uchwalenia unii polsko-litewskiej w Lublinie					+
        		- podaje najważniejsze postanowienia unii lubelskiej	+
        		- omawia przyczyny i skutki zawarcia unii lubelskiej		+
        		- wymienia narodowości żyjące na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów			+
        		- wie, na czym polegała tolerancja religijna w XVI-wiecznej Rzeczypospolitej				+
        		- zna prawa, które konfederacja warszawska gwarantowała szlachcie			+
        		- tłumaczy, czym była reformacja			+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: elekcja, pole elekcyjne, koronacja				+
        		- zna datę pierwszej wolnej elekcji	+
        		- wie, jak nazywał się pierwszy polski władca elekcyjny		+
        		- wymienia postanowienia Artykułów henrykowskich		+
        		- tłumaczy, na czym polegała zasada liberum veto				+
        		- zna przyczyny kryzysu państwa polsko-litewskiego w XVII wieku		+
        		- wie, dlaczego Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego uznaje się za bohaterów narodowych			+
        		- rozumie znaczenie terminu potop szwedzki	+
        		- wyjaśnia, na czym polegała wojna podjazdowa	+
        		- podaje najważniejsze przyczyny i skutki wojen polsko-szwedzkich i polsko-tureckich w XVII wieku			+
        		- zna główne przyczyny i skutki wojen polsko-moskiewskich w XVII stuleciu				+
        		- wymienia nazwy współczesnych państw, które leżą na terytorium dawnej Rzeczypospolitej					+
        		- tłumaczy, jakie ślady potęgi dawnej Rzeczypospolitej można odnaleźć na terytorium współczesnej Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy					+
        		- podaje przykłady dzieł sztuki nawiązujących do wydarzeń z XVI- i XVII-wiecznej historii Rzeczypospolitej					+
        		- zna dzieje dzwonu Zygmunt					+
        		- umieszcza na linii chronologicznej datę złożenia hołdu pruskiego					+
        Umiejętności		- ocenia znaczenie hołdu pruskiego w dziejach Rzeczypospolitej		+
        		- określa, jaki wpływ na rozwój sztuki renesansowej w Polsce miała kultura włoska					+
        		- charakteryzuje życie dworskie na Zamku Królewskim na Wawelu				+
        		- rozpoznaje takie elementy architektoniczne, jak: loggia, arkady, attyka		+
        		- odnajduje w różnych źródłach utwory Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego				+
        		- porównuje funkcję Zamku Królewskiego na Wawelu za panowania Jagiellonów oraz współczesnego Pałacu Prezydenckiego w Warszawie					+
        		- opisuje wygląd dworu szlacheckiego				+
        		- potrafi opisać wygląd tradycyjnego stroju szlacheckiego		+
        		- charakteryzuje poszczególne grupy polskiej szlachty				+
        		- wyjaśnia na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób można było zdobyć i utracić szlachectwo				+
        		- porównuje szlachecki sejm walny ze współczesnym polskim parlamentem				+
        		- opisuje przebieg spławu wiślanego					+
        		- wskazuje na mapie porty rzeczne leżące na szlaku spławu wiślanego oraz rzeki, którymi spławiano towary			+
        		- opowiada o rozwoju Gdańska w XVI i XVII wieku			+
        		- porównuje na przykładzie Gdańska funkcjonowanie portów morskich w XVI oraz XXI wieku				+
        		- umieszcza na linii chronologicznej datę zawarcia unii lubelskiej					+
        		- wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów i miejsce zawarcia unii polsko-litewskiej w 1569 roku	+
        		- ocenia znaczenie unii lubelskiej		+
        		- porównuje postanowienia unii lubelskiej z ustaleniami unii w Krewie				+
        		- charakteryzuje poszczególne grupy narodowościowe żyjące w państwie polsko-litewskim					+
        		- porównuje wygląd świątyń poszczególnych grup wyznaniowych zamieszkujących obszar dawnej Rzeczypospolitej				+
        		- wymienia prawa grup wyznaniowych we współczesnej Polsce					+
        		- umieszcza na linii chronologicznej datę pierwszej wolnej elekcji w Rzeczypospolitej					+
        		- omawia przebieg wolnej elekcji		+
        		- wskazuje różnice między pacta conventa i Artykułami henrykowskimi				+
        		- porównuje wolną elekcję z wyborami prezydenckimi we współczesnej Polsce			+
        		- zaznacza na linii chronologicznej daty: 1655, 1660, 1683					+
        		- pokazuje na mapie państwa, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny        w XVII wieku	+
        		- wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych przez wojska polskie w XVII stuleciu			+
        		- ocenia, jaką rolę odegrał Stefan Czarniecki podczas wojny ze Szwecją w latach 1655–1660				+
        		- wyjaśnia, jakie znaczenie miała obrona klasztoru na Jasnej Górze dla Polaków walczących z najeźdźcą podczas potopu szwedzkiego		+
        		- opowiada o wyprawie wiedeńskiej Jana III Sobieskiego, używając wyrazów: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria			+
        		- analizuje zamieszczony w podręczniku tekst źródłowy na temat zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem i formułuje wnioski na jego podstawie			+
        		- wymienia skutki zwycięstwa Jana III Sobieskiego w bitwie pod Wiedniem			+
        		- opisuje uzbrojenie husarza na podstawie ilustracji				+
        		- omawia przyczyny i skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w XVII wieku				+
        		- porównuje terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów z obszarem współczesnej Polski				+
        VI. Upadek Rzeczypospolitej			K	P	R	D	W
        Wiadomości		- zna daty: elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego na króla Polski, I rozbioru Rzeczypospolitej, utworzenia Komisji Edukacji Narodowej	+
        		- wie, czym były obiady czwartkowe i kto w nich uczestniczył	+
        		- wyjaśnia, dlaczego Ignacy Krasicki zaliczany jest do czołowych postaci  polskiej kultury w XVIII wieku		+
        		- przedstawia postulaty konfederatów barskich			+
        		- rozumie, dlaczego dzień 14 października jest obchodzony jako Dzień Edukacji Narodowej				+
        		- wie, dlaczego sejm obradujący w latach 1788–1792 określa się jako Sejm Czteroletni lub Sejm Wielki					+
        		- zna datę uchwalenia Konstytucji 3 maja	+
        		- podaje daty: obrad Sejmu Wielkiego, wojny prowadzonej w obronie Konstytucji 3 maja, II rozbioru Polski	+
        		- wyjaśnia znaczenie terminu konstytucja		+
        		- wymienia najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja			+
        		- zna przyczyny i skutki uchwalenia Konstytucji 3 maja		+
        		- omawia okoliczności, w jakich zawiązano konfederację targowicką, i wymienia jej następstwa			+
        		- wie, kim byli Stanisław Małachowski i Hugo Kołłątaj		+
        		- zna okoliczności ustanowienia Orderu Virtuti Militari przez Stanisława Augusta Poniatowskiego			+
        		- wyjaśnia, dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja jest obecnie świętem narodowym			+
        		- podaje datę wybuchu powstania kościuszkowskiego				+
        		- wymienia dokonania Tadeusza Kościuszki przed wybuchem powstania w 1794 roku	+
        		- wie, jaką rolę odegrali w trakcie powstania kościuszkowskiego Jan Henryk Dąbrowski i Jan Kiliński	+
        		- zna datę III rozbioru Rzeczypospolitej			+
        		- omawia przyczyny i skutki III rozbioru Polski	+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: barok, oświecenie, klasycyzm		+
        		- wymienia charakterystyczne cechy sztuki barokowej i klasycystycznej		+
        		- podaje przykłady budowli barokowych i klasycystycznych z uwzględnieniem regionu, w którym mieszka		+
        		- wie, jakie funkcje pełniła sztuka barokowa w Kościele katolickim		+
        		- wymienia najważniejsze wynalazki epoki oświecenia			+
        		- tłumaczy, czym była Wielka encyklopedia francuska			+
        		- zna dzieła sztuki nawiązujące do wydarzeń z XVIII-wiecznej historii Rzeczypospolitej					+
        		- umieszcza na linii chronologicznej daty: 1764, 1772, 1773					+
        Umiejętności		- wskazuje na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą w wyniku I, II i III rozbioru	+
        		- wymienia reformy wprowadzone w polskim systemie oświaty za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego	+
        		- określa, jakie znaczenie dla Rzeczypospolitej miało utworzenie Komisji Edukacji Narodowej		+
        		- dostrzega związek między wykształceniem obywateli a ich poczuciem odpowiedzialności za państwo				+
        		- umieszcza na linii chronologicznej daty: 1788, 1791, 1792, 1793				+
        		- omawia reformy Sejmu Wielkiego		+
        		- ocenia decyzję króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o przystąpieniu do konfederacji targowickiej			+
        		- umieszcza na linii chronologicznej daty wybuchu powstania kościuszkowskiego oraz III rozbioru Polski					+
        		- opowiada o wydarzeniach, które rozegrały się podczas powstania kościuszkowskiego, używając wyrażeń: naczelnik powstania, przysięga Kościuszki, kosynierzy		+
        		- podaje przyczyny i skutki wybuchu powstania w 1794 roku		+
        		- opisuje przebieg insurekcji kościuszkowskiej		+
        		- wyjaśnia, dlaczego Tadeusz Kościuszko wydał uniwersał połaniecki				+
        		- omawia rolę chłopów w powstaniu kościuszkowskim			+
        		- opowiada o losach Tadeusza Kościuszki po powstaniu w 1794 roku					+
        		- ocenia dokonania Tadeusza Kościuszki				+
        		- porównuje sztukę barokową z klasycystyczną oraz wskazuje różnice między stylem renesansowym i barokowym w architekturze				+
        		- rozpoznaje takie elementy architektoniczne, jak: gzyms, tympanon, fasada					+
        		- tłumaczy, co spowodowało ożywiony rozwój nauki w epoce oświecenia					+
        		- ocenia dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego					+

        klasa VI

         

        W poniższej tabeli zestawiono poszczególne poziomy wymagań z konkretnymi ocenami szkolnymi

        Poziom	Ocena
        K K+P K+P+R K+P+R+D K+P+R+D+W	dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra / celująca* celująca

         

         

         

         

         

         

        poziom K – konieczny

        poziom P – podstawowy

        poziom R – rozszerzający
        poziom D – dopełniający

        poziom W – wykraczający

         

        * Pełne opanowanie wymagań sformułowanych w podstawie programowej jest warunkiem koniecznym do wystawienia uczniowi oceny celującej. Nauczyciel określa, które wymagania wykraczające poza podstawę programową są dodatkowymi elementami decydującymi o ocenie celującej.

         

        Badana czynność uczniów				Poziomy wymagań
        				K	P	R	D	W
        I. Walka o odzyskanie niepodległości
        Wiadomości	- wie, że „Mazurek Dąbrowskiego” jest jednym z polskich symboli narodowych			+
        	- wymienia wydarzenia z historii Polski, do których nawiązuje tekst „Mazurka Dąbrowskiego”				+
        	- wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja, emigracja				+
        	- rozumie, w jakim celu powstały Legiony Polskie					+
        	- tłumaczy, kim był Józef Wybicki					+
        	- wie, czym była rewolucja francuska						+
        	- prezentuje postać Napoleona Bonapartego						+
        	- podaje datę powstania Księstwa Warszawskiego						+
        	- wie, jak zmieniały się granice Księstwa Warszawskiego						+
        	- wyjaśnia, dlaczego Księstwo Warszawskie przestało istnieć						+
        	- opowiada o zasługach księcia Józefa Poniatowskiego							+
        	- omawia teorie na temat przyczyny śmierci Napoleona Bonapartego							+
        	- podaje datę wybuchu powstania listopadowego			+
        	- wyjaśnia znaczenie terminów: represje, konfiskata				+
        	- zna najważniejsze wydarzenia z okresu wojny polsko-rosyjskiej w 1831 roku					+
        	- wie, że podczas powstania listopadowego sejm podjął uchwałę o barwach narodowych						+
        	- tłumaczy, jakie decyzje dotyczące ziem polskich podjęto na kongresie wiedeńskim						+
        	- wymienia miejsca najważniejszych bitew stoczonych podczas powstania listopadowego						+
        	- tłumaczy, dlaczego Dzień Podchorążego przypada 29 listopada							+
        	- podaje imiona i nazwiska wybitnych Polaków, którzy wyemigrowali po klęsce powstania listopadowego oraz w czasach późniejszych				+
        	- wie, czym była Wielka Emigracja				+
        	- wymienia wybitnych Polaków żyjących współcześnie na emigracji					+
        	- wyjaśnia znaczenie terminów: romantyzm, emisariusz						+
        	- wie, co wydarzyło się w Europie w 1848 roku						+
        	- podaje datę wybuchu powstania styczniowego i określa czas trwania tego zrywu			+
        	- przedstawia cele, jakie przyświecały powstańcom listopadowym i styczniowym			+
        	- tłumaczy, na czym polegała walka partyzancka				+
        	- podaje przykłady represji zastosowanych wobec Polaków po klęsce powstań narodowych				+
        	- wyjaśnia znaczenie terminów: manifestacja, branka, katorga					+
        	- wymienia przyczyny manifestacji patriotycznych Polaków w 1861 roku					+
        	- wie, kim był Romuald Traugutt					+
        Umiejętności	- zaznacza na osi czasu daty: 1795, 1797, 1807			+
        	- tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, na czym polegała rola gen. Jana Henryka Dąbrowskiego w tworzeniu Legionów Polskich						+
        	- interpretuje tekst „Mazurka Dąbrowskiego”						+
        	- ocenia, jakie znaczenie dla dążeń niepodległościowych Polaków miała klęska Napoleona w wojnie z państwami zaborczymi						+
        	- wymienia elementy narodowe w umundurowaniu polskich legionistów							+
        	- zaznacza na osi czasu okresy trwania powstań: listopadowego i styczniowego			+
        	- wskazuje na mapie miejsca ważniejszych bitew stoczonych w trakcie powstania listopadowego i styczniowego				+
        	- wymienia przyczyny i skutki powstania listopadowego				+
        	- określa, dlaczego powstanie listopadowe zakończyło się klęską					+
        	- opowiada o represjach stosowanych wobec Polaków przez władze carskie po upadku powstań narodowych					+
        	- ocenia, czy decyzja o zorganizowaniu powstania listopadowego była słuszna							+
        	- omawia na podstawie zebranych informacji zasługi Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza i Heleny Modrzejewskiej dla kultury polskiej				+
        	- rozpoznaje najważniejsze cechy utworów romantycznych							+
        	- charakteryzuje sposób walki w czasie powstania styczniowego					+
        	- wyjaśnia sens tekstu pieśni „Boże, coś Polskę”						+
        	- opowiada o funkcjonowaniu państwa podziemnego w okresie powstania styczniowego						+
        	- wskazuje na mapie obszary, na których podczas powstania styczniowego toczyły się walki partyzanckie						+
        	- porównuje powstanie listopadowe ze styczniowym							+
        II. Pod zaborami				K	P	R	D	W
        Wiadomości			- wyjaśnia znaczenie terminów: rusyfikacja, germanizacja	+
        			- omawia zasługi Bolesława Prusa, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego, Jana Matejki, Stanisława Moniuszki oraz Heleny Modrzejewskiej dla rozwoju polskiej kultury	+
        			- zna przyczyny wybuchu strajku polskich dzieci we Wrześni		+
        			- tłumaczy, czym były rugi pruskie			+
        			- wie, jaką rolę odegrał Michał Drzymała w walce z germanizacją			+
        			- wymienia sposoby walki Polaków z germanizacją i rusyfikacją				+
        			- wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja przemysłowa, fabryka, manufaktura, maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf		+
        			- opisuje warunki pracy w XIX-wiecznej fabryce			+
        			- podaje przyczyny emigracji zarobkowej Polaków w XIX wieku			+
        			- wie, w jaki sposób XIX-wieczni robotnicy walczyli o swoje prawa			+
        			- zna zasługi Hipolita Cegielskiego dla rozwoju gospodarczego ziem polskich w XIX wieku				+
        			- wymienia dokonania Marii Skłodowskiej-Curie		+
        			- omawia zasługi Ignacego Łukasiewicza dla rozwoju polskiego przemysłu naftowego			+
        			- podaje daty: otwarcia pierwszej linii kolejowej, skonstruowania telefonu przez Aleksandra Grahama Bella, wynalezienia żarówki przez Tomasza Edisona				+
        			- wymienia odkrycia dokonane przez Ludwika Pasteura i Wilhelma Roentgena				+
        Umiejętności			- zaznacza na osi czasu datę strajku polskich dzieci we Wrześni		+
        			- opowiada na podstawie tekstu źródłowego o prześladowaniach polskich uczniów w zaborze rosyjskim		+
        			- omawia na podstawie zebranych informacji rozwój polskiej kultury pod zaborami			+
        			- wyjaśnia, na czym polega symboliczne znaczenie postawy Michała Drzymały oraz strajku dzieci we Wrześni			+
        			- porównuje współczesne szkoły z tymi działającymi pod zaborami				+
        			- charakteryzuje sytuację Polaków w poszczególnych zaborach					+
        			- rozróżnia rzemieślnicze i fabryczne formy produkcji przemysłowej		+
        			- pokazuje na mapie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich		+
        			- wskazuje na mapie świata państwa, do których Polacy najczęściej emigrowali z przyczyn ekonomicznych		+
        			- wymienia przyczyny i skutki zastosowania maszyny parowej w przemyśle i transporcie			+
        			- omawia proces uprzemysłowienia w XIX wieku			+
        			- rozróżnia emigrację polityczną i zarobkową			+
        			- przedstawia znaczenie Łodzi we współczesnej Polsce					+
        			- porównuje sposoby podróżowania w XIX i XXI wieku				+
        			- charakteryzuje życie w mieście pod koniec XIX stulecia			+
        			- ocenia, które spośród XIX-wiecznych wynalazków wywarły największy wpływ na życie mieszkańców miast				+
        			- opowiada o życiu i osiągnięciach Marii Skłodowskiej-Curie					+
        III. Odrodzenie państwa polskiego				K	P	R	D	W
        Wiadomości			- podaje daty wybuchu I wojny światowej i jej zakończenia	+
        			- wyjaśnia znaczenie terminów: państwa centralne, ententa, traktat wersalski, front			+
        			- wie, kim byli bolszewicy			+
        			- wymienia społeczne i gospodarcze skutki I wojny światowej				+
        			- omawia zasługi postaci, które przyczyniły się do odzyskania przez Polskę niepodległości: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego	+
        			- wskazuje, które wydarzenie z historii Polski upamiętnia się podczas Narodowego Święta Niepodległości	+
        			- podaje datę Bitwy Warszawskiej		+
        			- wie, kogo nazywa się Orlętami Lwowskimi		+
        			- wymienia czynniki, które zadecydowały o odzyskaniu niepodległości przez Polskę			+
        			- wyjaśnia, w jakich okolicznościach Polacy odbudowywali swoje państwo po zakończeniu I wojny światowej			+
        			- wymienia postanowienia traktatu wersalskiego dotyczące sprawy polskiej			+
        			- omawia proces kształtowania się granic II Rzeczypospolitej oraz wymienia wydarzenia, które zadecydowały o zasięgu terytorialnym Polski			+
        			- wyjaśnia znaczenie terminów: plebiscyt, Wolne Miasto Gdańsk			+
        			- tłumaczy, w jakim celu powołano Ligę Narodów					+
        			- opowiada o działalności szpiegów na terytorium Wolnego Miasta Gdańska					+
        			- zna oficjalną nazwę państwa polskiego w latach 1918–1939	+
        			- wyjaśnia znaczenie terminów: parlament, partia, opozycja		+
        			- tłumaczy, na czym polegał ustrój utrwalony w Polsce przez konstytucję z 1921 roku			+
        			- wskazuje na wielonarodowy charakter społeczeństwa II Rzeczypospolitej			+
        			- wymienia mniejszości narodowe i religijne, które zamieszkiwały II Rzeczpospolitą			+
        			- omawia trudności, z którymi zmagała się odrodzona Rzeczpospolita			+
        			- wyjaśnia, jakie były zasługi Eugeniusza Kwiatkowskiego dla rozwoju polskiej gospodarki				+
        			- tłumaczy, jakie znaczenie dla II Rzeczypospolitej miała budowa portu w Gdyni oraz utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego				+
        			- wymienia najważniejsze kulturalne i sportowe osiągnięcia II Rzeczypospolitej				+
        			- określa, jaką rolę we współczesnej Polsce odgrywa Gdynia					+
        Umiejętności			- zaznacza na osi czasu daty: 1914, 1918	+
        			- odnajduje na mapie państwa centralne oraz kraje należące do ententy			+
        			- wskazuje na mapie Europy obszary, na których toczyły działania wojenne podczas I wojny światowej				+
        			- rozpoznaje nowe rodzaje broni, które zastosowano w trakcie wojny 1914–1918				+
        			- określa przyczyny i skutki wydarzeń w Rosji w 1917 roku					+
        			- porównuje sytuację we współczesnej Europie z sytuacją, która panowała na kontynencie europejskim na początku XX wieku					+
        			- zaznacza na osi czasu datę 11 listopada 1918 roku	+
        			- odszukuje informacje o zasługach Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego  dla państwa polskiego		+
        			- porównuje koncepcje Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego dotyczące odzyskania niepodległości przez Polskę		+
        			- opisuje na podstawie tekstu źródłowego nastroje Polaków w pierwszych dniach wolności			+
        			- ocenia, jaki wpływ na odzyskanie niepodległości przez Polskę miał wybuch konfliktu między państwami zaborczymi				+
        			- zaznacza na osi czasu okresy trwania powstania wielkopolskiego i III powstania śląskiego oraz datę Bitwy Warszawskiej		+
        			- omawia, jak kształtowały się granice Polski w latach 1918–1922, oraz wskazuje na mapie najważniejsze zmiany terytorialne			+
        			- ocenia znaczenie zwycięstwa w wojnie polsko-bolszewickiej dla odrodzonej Rzeczypospolitej			+
        			- wskazuje na mapie granice II Rzeczypospolitej oraz wymienia jej sąsiadów	+
        			- zaznacza na osi czasu daty: uchwalenia konstytucji marcowej, wyboru Gabriela Narutowicza na prezydenta oraz zamachu majowego		+
        			- określa na podstawie mapy, jakie obszary II Rzeczypospolitej zamieszkiwali przedstawiciele poszczególnych mniejszości narodowych i religijnych			+
        			- wymienia przyczyny i skutki zamachu majowego				+
        			- charakteryzuje warstwy społeczne II Rzeczypospolitej					+
        			- opowiada o problemach i sukcesach gospodarczych II Rzeczypospolitej			+
        			- wskazuje na mapie najważniejsze ośrodki przemysłowe w międzywojen­nej Polsce				+
        			- omawia na podstawie zebranych informacji sytuację gospodarczą swojego regionu w okresie międzywojennym					+
        			- prezentuje postać Józefa Piłsudskiego		+
        IV. Świat między wojnami				K	P	R	D	W
        Wiadomości		- wymienia najważniejsze zmiany terytorialne, jakie dokonały się w Europie po I wojnie światowej				+
        		- prezentuje dokonania Charlesa Lindbergha, Aleksandra Fleminga oraz Alberta Einsteina						+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: penicylina, jazz, film animowany						+
        		- tłumaczy, jak rozwój nauki i techniki wpłynął na codzienne życie ludzi w okresie międzywojennym						+
        		- rozwija skrót ZSRR		+
        		- omawia metody sprawowania władzy, które stosował Józef Stalin		+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: totalitaryzm, propaganda, łagier			+
        		- wie, kim był Adolf Hitler i jakie były jego poglądy		+
        		- tłumaczy znaczenie terminów: nazizm, rasizm, obóz koncentracyjny, Hitlerjugend, ograniczenie praw obywatelskich, III Rzesza				+
        		- rozumie, dlaczego nazistom udało się zdobyć władzę w Niemczech				+
        		- wyjaśnia, w jaki sposób Adolf Hitler umacniał swoją władzę				+
        		- wie, dlaczego we współczesnym świecie walczy się z rasizmem				+
        		- omawia metody kształtowania „nowego człowieka”, które wykorzystywano w Związku Radzieckim i w nazistowskich Niemczech					+
        		- wymienia żądania wysuwane przez Hitlera wobec Polski pod koniec 1938 roku			+
        		- podaje datę zawarcia paktu Ribbentrop-Mołotow i tłumaczy, czego dotyczył ten dokument			+
        		- wyjaśnia, w jaki sposób Hitler łamał postanowienia traktatu wersalskiego				+
        		- rozumie, jakie zagrożenie dla Rzeczypospolitej wynikało z zawarcia przez Niemcy i ZSRR paktu Ribbentrop-Mołotow				+
        		- tłumaczy, kim był Józef Beck					+
        		- wyjaśnia, dlaczego współcześnie funkcjonują organizacje międzynarodowe strzegące pokoju						+
        Umiejętności		- zaznacza na osi czasu datę podpisania traktatu wersalskiego		+
        		- wskazuje na mapie miejsce podpisania traktatu wersalskiego oraz państwa, które powstały w Europie po I wojnie światowej				+
        		- ocenia znaczenie odkrycia dokonanego przez Aleksandra Fleminga dla rozwoju medycyny						+
        		- tworzy historyjkę obrazkową przedstawiającą jeden dzień z życia człowieka w epoce międzywojennej						+
        		- zaznacza na osi czasu daty: 1922, 1932		+
        		- ocenia sposób sprawowania władzy przez Józefa Stalina				+
        		- opisuje na podstawie tekstu źródłowego warunki panujące w łagrach				+
        		- przedstawia Koreę Północną jako przykład współczesnego państwa totalitarnego					+
        		- porównuje sposób sprawowania władzy w państwie totalitarnym z rządami w kraju demokratycznym						+
        		- omawia na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób prześladowano Żydów w nazistowskich Niemczech			+
        		- uzasadnia konieczność walki z rasizmem we współczesnym świecie				+
        		- zaznacza na osi czasu datę 23 sierpnia 1939 roku		+
        		- wskazuje na mapie państwa, które w okresie międzywojennym padły ofiarą zaborczej polityki nazistowskich Niemiec				+
        		- tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, jakie było stanowisko Polski wobec żądań, które wysunął Hitler w 1939 roku				+
        		- umieszcza na osi czasu daty przyłączenia Austrii do III Rzeszy oraz rozbioru Czechosłowacji					+
        		- ocenia stanowisko polskich władz wobec żądań hitlerowskich Niemiec					+
        		- wyjaśnia, dlaczego pakt Ribbentrop-Mołotow jest nazywany IV rozbiorem Polski						+
        		- opowiada o życiu i dokonaniach Aleksandra Fleminga						+
        V. II wojna światowa				K	P	R	D	W
        Wiadomości			- podaje daty wybuchu II wojny światowej oraz ataku ZSRR na Polskę	+
        			- wymienia ważne wydarzenia, które rozegrały się podczas kampanii wrześniowej: obronę półwyspu Westerplatte, obronę Poczty Polskiej w Gdańsku, bitwę nad Bzurą		+
        			- wyjaśnia znaczenie terminów: kampania wrześniowa, wojna totalna, internowanie, Korpus Ochrony Pogranicza		+
        			- wie, kim byli: Władysław Raczkiewicz, gen. Władysław Sikorski, gen. Franciszek Kleeberg, mjr Henryk Dobrzański „Hubal”, Stefan Starzyński			+
        			- tłumaczy, w jaki sposób współcześnie upamiętnia się bohaterstwo polskich żołnierzy walczących w kampanii wrześniowej				+
        			- podaje daty ataku III Rzeszy na ZSRR oraz agresji Japonii na Stany Zjednoczone			+
        			- wyjaśnia znaczenie terminów: inwazja, państwa osi, alianci, koalicja antyhitlerowska, Pearl Harbor			+
        			- wymienia najważniejsze działania wojenne prowadzone w Europie w latach 1940–1942				+
        			- opowiada o działaniach wojennych prowadzonych na Dalekim Wschodzie					+
        			- tłumaczy, jakie znaczenie dla współczesnych Amerykanów ma Pearl Harbor					+
        			- podaje miejsca i daty najważniejszych bitew II wojny światowej, w których brały udział polskie formacje wojskowe		+
        			- wyjaśnia, kim byli: gen. Stanisław Sosabowski, gen. Władysław Anders, gen. Stanisław Maczek, gen. Zygmunt Berling			+
        			- podaje dokładną datę zakończenia II wojny światowej w Europie			+
        			- wie, co wydarzyło się w 1945 roku w Hiroszimie i Nagasaki					+
        			- określa, kiedy zakończyła się II wojna światowa na Dalekim Wschodzie					+
        			- wyjaśnia znaczenie terminów: Polskie Państwo Podziemne, Armia Krajowa, powstanie warszawskie, sabotaż, mały sabotaż	+
        			- rozwija skrót AK	+
        			- opisuje sytuację Polaków na terenach okupowanych przez III Rzeszę i ZSRR z użyciem terminów: okupacja, łapanka, getto, robotnicy przymusowi		+
        			- tłumaczy, czym była zbrodnia wołyńska		+
        			- podaje datę wybuchu powstania warszawskiego		+
        			- wyjaśnia, co wydarzyło się w Katyniu		+
        			- rozumie, dlaczego powstało Muzeum Powstania Warszawskiego				+
        			- opisuje warunki panujące w gettach w czasie II wojny światowej		+
        			- wyjaśnia znaczenie terminów: Holokaust, obóz zagłady, Auschwitz-Birkenau		+
        			- podaje datę wybuchu powstania w getcie warszawskim			+
        			- wie, kim był Janusz Korczak			+
        			- wyjaśnia, na czym polegała działalność „Żegoty”			+
        			- omawia zasługi Ireny Sendlerowej			+
        			- tłumaczy, w jaki sposób upamiętnia się osoby, które pomagały Żydom w czasie II wojny światowej				+
        Umiejętności			- umieszcza na osi czasu daty: 1 września 1939 roku, 17 września 1939 roku	+
        			- wskazuje na mapie państwa, które dokonały agresji na Polskę we wrześniu 1939 roku	+
        			- zaznacza na mapie linię podziału ziem polskich między Niemcy a ZSRR		+
        			- wymienia przyczyny i skutki klęski Polski w kampanii wrześniowej w 1939 roku		+
        			- opowiada o przebiegu kampanii wrześniowej			+
        			- opisuje na podstawie tekstu źródłowego przygotowania Polaków do obrony Grodna przed atakiem Armii Czer­wonej			+
        			- ocenia postawę polskich żołnierzy i cywilów w pierwszych tygodniach wojny				+
        			- zdobywa informacje o losach swoich przodków w 1939 roku					+
        			- tworzy mapę myśli dotyczącą kampanii wrześniowej					+
        			- wskazuje na mapie państwa, które padły ofiarą niemieckiej agresji po 1939 roku, oraz kraje będące sojusznikami III Rzeszy			+
        			- ocenia, jakie znaczenie dla przebiegu II wojny światowej miało przyłączenie się Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego do walki po stronie aliantów				+
        			- zaznacza na osi czasu daty: ataku III Rzeszy na ZSRR, bitwy pod Kurskiem, inwazji na Normandię, kapitulacji Niemiec i Japonii				+
        			- wskazuje na mapie państwa zajęte przez Armię Czerwoną w latach 1944–1945			+
        			- omawia udział Polaków w walkach na frontach II wojny światowej			+
        			- opowiada, w jaki sposób współcześnie upamiętnia się polskich żołnierzy, którzy walczyli podczas II wojny światowej				+
        			- gromadzi informacje dotyczące 2. Korpusu Polskiego					+
        			- ocenia, czy decyzja Amerykanów o użyciu broni atomowej była słuszna					+
        			- przedstawia historię niedźwiedzia Wojtka					+
        			- zaznacza na osi czasu datę wybuchu powstania warszawskiego	+
        			- tłumaczy, w jaki sposób społeczeństwo polskie walczyło z okupantami		+
        			- przedstawia przyczyny i skutki wybuchu powstania warszawskiego		+
        			- wskazuje na mapie największe getta, hitlerow­skie obozy koncentracyjne oraz miejsca na Wschodzie, w których zamordowano polskich oficerów		+
        			- charakteryzuje metody walki, które stosowali Polacy w trakcie powstania warszawskiego			+
        			- gromadzi informacje o sytuacji w swojej miejscowości w czasie II wojny światowej					+
        			- opowiada na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób ratowano żydowskie dzieci żyjące w gettach		+
        			- wyjaśnia, w jaki sposób Polacy pomagali Żydom w czasie okupacji			+
        			- ocenia postawy, jakie przyjmowali Polacy wobec losu Żydów w trakcie II wojny światowej				+
        			- przedstawia sylwetkę Ireny Sendlerowej					+
        VI. Polska Rzeczpospolita Ludowa				K	P	R	D	W
        Wiadomości			- podaje daty utworzenia NATO i Układu Warszawskiego					+
        			- wyjaśnia znaczenie terminów: Układ Warszawski, Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (NATO), mur berliński, wyścig zbrojeń					+
        			- tłumaczy, czym była zimna wojna					+
        			- wymienia współczesne cele NATO					+
        			- omawia rolę, którą odgrywa Polska w Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego					+
        			- wie, co oznacza skrót PRL	+
        			- przedstawia okoliczności objęcia władzy w Polsce przez komunistów		+
        			- opowiada, w jaki sposób polskie społeczeństwo uczestniczyło w powojennej odbudowie kraju		+
        			- rozwija skróty: PZPR, UB, MO		+
        			- tłumaczy, jakie były skutki przesiedleń ludności w Polsce po zakończeniu II wojny światowej			+
        			- podaje datę uchwalenia konstytucji PRL			+
        			- wskazuje wady i zalety życia w Polsce czasów komunistycznych	+
        			- wyjaśnia, dlaczego rządy panujące w PRL określa się jako dyktaturę partii komunistycznej		+
        			- wymienia charakterystyczne cechy gospodarki PRL		+
        			- wyjaśnia znaczenie terminu cenzura		+
        			- tłumaczy, dlaczego w historii Polski lata 1944–1956 są określane jako „czasy stalinowskie”			+
        			- rozumie termin opozycja demokratyczna	+
        			- omawia rolę, jaką odegrał Kościół katolicki w okresie PRL		+
        			- podaje datę wyboru Karola Wojtyły na papieża		+
        			- wyjaśnia, dlaczego bojowników podziemia niepodległościowego określa się jako Żołnierzy Wyklętych			+
        			- podaje daty najważniejszych protestów Polaków przeciw władzy komunistycznej w latach 1956, 1970, 1976 i 1980			+
        			- wymienia zasługi kardynała Stefana Wyszyńskiego			+
        			- przedstawia formy oporu Polaków przeciwko komunistycznej władzy				+
        			- prezentuje zasługi Lecha Wałęsy i księdza Jerzego Popiełuszki dla odzyskania przez Polskę suwerenności		+
        			- podaje datę podpisania porozumień sierpniowych w Gdańsku		+
        			- wyjaśnia znaczenie terminów: strajk, stan wojenny		+
        			- rozwija skrót SB			+
        			- opisuje warunki życia Polaków w czasie stanu wojennego			+
        			- omawia działania opozycji demokratycznej z użyciem określenia walka bez przemocy			+
        			- wymienia postacie i organizacje, które działają współcześnie w obronie praw człowieka					+
        Umiejętności			- wskazuje na mapie państwa europejskie, które w okresie zimnej wojny należały do NATO oraz do Układu Warszawskiego			+
        			- wyjaśnia na podstawie tekstu źródłowego, czym była żelazna kurtyna				+
        			- zaznacza na osi czasu daty: utworzenia NATO, powstania Układu Warszawskiego oraz budowy muru berlińskiego					+
        			- tłumaczy, na czym polegała rywalizacja ZSRR i Stanów Zjednoczonych w okresie zimnej wojny					+
        			- porównuje mapę współczesnej Europy z mapą kontynentu europejskiego po 1945 roku					+
        			- wskazuje na mapie granice Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wymienia jej sąsiadów	+
        			- porównuje granice II Rzeczypospolitej z granicami PRL		+
        			- umieszcza na osi czasu daty powstania PZPR oraz uchwalenia konstytucji PRL			+
        			- na podstawie tekstu źródłowego wymienia metody, które pozwoliły komunistom odnieść zwycięstwo wyborcze w 1947 roku				+
        			- wyjaśnia, z jakimi trudnościami zmagano się podczas odbudowy Warszawy po 1945 roku					+
        			- opowiada o społeczeństwie PRL z użyciem terminów: likwidacja analfabetyzmu, awans społeczny, cenzura, ukryte bezrobocie, łamanie praw obywatelskich, propaganda sukcesu			+
        			- opisuje życie codzienne mieszkańców PRL na podstawie relacji osób starszych					+
        			- wskazuje różnice między PRL a współczesną Polską ze szczególnym uwzględnieniem warunków życia codziennego					+
        			- zaznacza na osi czasu daty protestów społecznych w PRL oraz datę wyboru Karola Wojtyły na papieża			+
        			- porównuje, czym różnią się współczesne strajki od demonstracji z czasów PRL				+
        			- ocenia, jakie znaczenie dla polskiego społeczeństwo stanowił wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża					+
        			- na podstawie zebranych informacji przedstawia sylwetkę wybranego żołnierza podziemia niepodległościowego					+
        			- omawia przyczyny i skutki powstania NSZZ „Solidarność”		+
        			- tłumaczy, za jaką działalność jest przyznawana Pokojowa Nagroda Nobla, oraz wyjaśnia, dlaczego Lech Wałęsa otrzymał to wyróżnienie			+
        			- charakteryzuje na podstawie tekstu źródłowego politykę władz komunistycznych wobec opozycji demokratycznej w Polsce			+
        			- opowiada o działalności papieża Jana Pawła II					+
        			- wymienia przyczyny strajków w 1980 roku				+
        			- wyjaśnia, na czym polegały prześladowania opozycji demokratycznej w czasach komunistycznych				+
        			- na podstawie zebranych informacji przygotowuje prezentację dotyczącą księdza Jerzego Popiełuszki					+
        			- proponuje zmiany, jakie należy wprowadzić w szkole w celu poprawy warunków nauki					+
        VII. Współczesna Polska				K	P	R	D	W
        Wiadomości			- określa, od kiedy państwo polskie jest nazywane III Rzeczpospolitą	+
        			- wymienia najważniejsze postanowienia Okrągłego Stołu		+
        			- omawia rolę, jaką odegrał Tadeusz Mazowiecki w okresie przemian w 1989 roku		+
        			- wyjaśnia, co oznacza termin wolne wybory		+
        			- podaje nazwisko pierwszego prezydenta Polski wybranego w wyborach powszechnych			+
        			- przedstawia najważniejsze wydarzenia, jakie rozegrały się w Europie z latach 1989–1992: upadek muru berlińskiego, zjednoczenie Niemiec, rozpad ZSRR i rozpad Jugosławii				+
        			- rozumie, że wraz z upadkiem ZSRR zakończyła się zimna wojna				+
        			- wymienia zmiany, które dokonały się w polskim szkolnictwie na skutek przeobrażeń politycznych po 1989 roku				+
        			- tłumaczy, czym był „Jarmark Europa”					+
        			- podaje oficjalną nazwę państwa polskiego	+
        			- określa w przybliżeniu powierzchnię Polski oraz omawia podział administracyjny kraju		+
        			- zna datę uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej		+
        			- tłumaczy, w jakich dziedzinach życia przejawia się demokratyczny charakter państwa polskiego		+
        			- wymienia najważniejsze organy władzy państwowej w Polsce: prezydenta RP, premiera i Radę Ministrów, Sejm i Senat, sądy		+
        			- wyjaśnia znaczenie terminów: konstytucja, wolne media, wolność słowa, opinia publiczna			+
        			- omawia zadania poszczególnych organów władzy państwowej oraz władz samorządowych			+
        			- wskazuje, w jaki sposób uczniowie mogą wpływać na organizację życia szkoły			+
        			- wymienia prezydentów III Rzeczypospolitej				+
        			- tłumaczy, dlaczego sądy w Polsce są niezależne od pozostałych organów władzy				+
        			- podaje przykłady konkretnych działań podejmowanych przez samorząd w miejscu swojego zamieszkania					+
        			- określa rodzinę jako podstawową grupę społeczną	+
        			- wymienia uczniowskie prawa i obowiązki	+
        			- wyjaśnia znaczenie terminu prawa człowieka		+
        			- rozumie, w jakim celu powołano urzędy Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka		+
        			- podaje przykłady instytucji, do których można się zwrócić w przypadku łamania praw dziecka			+
        			-  rozwija skrót ONZ i określa, czym zajmuje się Organizacja Narodów Zjednoczonych				+
        			- wie, za jakie zasługi przyznaje się Order Uśmiechu				+
        			- wymienia przykłady działań mających na celu ochronę praw człowieka na świecie					+
        			- wskazuje pracę jako jedną z podstawowych form działalności człowieka	+
        			- podaje przykłady grup społecznych		+
        			- wyjaśnia znaczenie terminów: gospodarka wolnorynkowa, prywatyzacja, bezrobocie			+
        			- rozumie, że funkcjonowanie społeczeństwa możliwe jest dzięki odpowiedniemu podziałowi pracy			+
        			- wie, czym są kwalifikacje zawodowe			+
        			- wymienia skutki emigracji zarobkowej Polaków			+
        			- tłumaczy, dlaczego wciąż powstają nowe zawody, a niektóre zajęcia są coraz rzadziej wykonywane				+
        			- wyjaśnia znaczenie terminu Unia Europejska	+
        			- podaje daty powstania Unii Europejskiej oraz wstąpienia Polski do tej organizacji		+
        			- tłumaczy, co oznaczają terminy: integracja europejska, europejska solidarność		+
        			- przedstawia rolę, jaką w procesie integracji europejskiej odegrał Robert Schuman			+
        			- określa, ile państw należy do Unii Europejskiej			+
        			- omawia działania podejmowane przez państwa członkowskie UE w celu integracji gospodarczej, rozwoju regionalnego i ochrony środowiska			+
        			- wyjaśnia, czym była Europejska Wspólnota Gospodarcza, oraz podaje, w którym roku powstała ta organizacja				+
        			- wymienia władców, którzy podejmowali w średniowieczu próby zjednoczenia Europy					+
        			- przedstawia najważniejsze wydarzenia w procesie integracji Polski z UE			+
        			- podaje przykłady argumentów, które wysuwali zwolennicy i przeciwnicy wstąpienia Polski do Unii Europejskiej				+
        			- określa, jakie znaczenie dla Polaków miało przystąpienie Rzeczypospolitej do strefy Schengen				+
        			- tłumaczy, w jaki sposób Polska wykorzystuje fundusze unijne					+
        Umiejętności			- zaznacza na osi czasu daty: 4 czerwca 1989 roku, 1990 rok, 2 kwietnia 1997 roku	+
        			- ocenia znaczenie wyborów z 4 czerwca 1989 roku w procesie przemian demokratycznych w Polsce		+
        			- wskazuje na mapie państwa europejskie, które powstały lub odrodziły się po upadku komunizmu		+
        			- przedstawia przyczyny i skutki obrad Okrągłego Stołu			+
        			- opowiada, jak doszło do powstania „Jarmarku Europa”					+
        			- odnajduje na mapie państwa sąsiadujące z Polską oraz województwo, w którym mieszka	+
        			- wskazuje fragmenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, które świadczą o demokratycznym charakterze państwa polskiego			+
        			- omawia na podstawie schematu procedurę powoływania władz samorządowych w Polsce				+
        			- wymienia problemy miejscowości lub gminy, które są najistotniejsze z punktu widzenia mieszkańców					+
        			- wyjaśnia, na czym polegają prawa i obowiązki obywateli RP			+
        			- tłumaczy, jakie są zadania Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka			+
        			- ocenia, jakie znaczenie miało uchwalenie Powszechnej deklaracji praw człowieka				+
        			- określa znaczenie pracy w życiu człowieka		+
        			- wyjaśnia, na czym polegały reformy gospodarcze w Polsce po upadku komunizmu			+
        			- omawia role, jakie odgrywają poszczególne grupy społeczne we współczesnym społeczeństwie				+
        			- wymienia na podstawie informacji uzyskanych z różnych źródeł (np. w trakcie rozmów z osobami starszymi) najistotniejsze problemy współczesnej Polski				+
        			- ocenia przemiany gospodarcze po 1989 roku					+
        			- na podstawie infografiki określa, jakie kwalifikacje są potrzebne do wykonywania różnych zawodów					+
        			- rozpoznaje symbole Unii Europejskiej: flagę i hymn („Odę do radości”)	+
        			- zaznacza na osi czasu datę powstania Unii Europejskiej		+
        			- tłumaczy, na czym polega polityka otwartych granic w Unii Europejskiej			+
        			- opowiada o początkach integracji europejskiej				+
        			- omawia na podstawie mapy etapy poszerzania wspólnoty europejskiej o kolejne państwa				+
        			- umieszcza na osi czasu datę wstąpienia Polski do Unii Europejskiej	+
        			- przedstawia przyczyny i skutki wstąpienia Polski do UE		+
        			- opisuje zmiany, jakie dokonały się w Polsce po przyjęciu do Unii Europejskiej			+
        			- wymienia korzyści oraz obowiązki i ograniczenia wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej			+
        			- ocenia, jak przynależność Polski do UE może wpłynąć na życie młodych ludzi				+
        			- prezentuje sylwetkę Roberta Schumana					+
        VIII. Problemy ludzkości				K	P	R	D	W
        Wiadomości		- wymienia nowoczesne środki transportu		+
        		- tłumaczy, co oznacza powiedzenie „świat stał się mniejszy”, oraz wskazuje przyczyny określanego w ten sposób zjawiska			+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: podbój kosmosu, lądowanie człowieka na Księżycu, wahadłowiec, sztuczny satelita, nawigacja GPS			+
        		- podaje daty najważniejszych wydarzeń związanych z podbojem kosmosu				+
        		- wie, kim był Jurij Gagarin				+
        		- określa, w jaki sposób katastrofy ekologiczne wpływają na zanieczyszczenie środowiska naturalnego				+
        		- omawia działania, które są podejmowane w celu ograniczenia zanieczyszczenia środowiska					+
        		- wymienia korzyści i zagrożenia wynikające z korzystania z mediów elektronicznych		+
        		- wyjaśnia znaczenie terminów: komputer osobisty, internet, portale społecznościowe			+
        		- podaje zasady, których powinni przestrzegać użytkownicy internetu			+
        		- rozumie, czym jest kultura masowa				+
        		- tłumaczy, dlaczego współczesny świat określa się jako „globalną wioskę”				+
        		- omawia podstawowe problemy krajów Trzeciego Świata		+
        		- podaje przykłady działań podejmowanych przez organizacje międzynarodowe w celu pomocy najbiedniejszym krajom			+
        		- dostrzega różnice dzielące współczesny świat na bogatą Północ i biedne Południe				+
        		- wymienia nazwy organizacji, które niosą pomoc mieszkańcom krajów Trzeciego Świata lub działają w obronie praw człowieka				+
        		- podaje przykłady problemów, z którymi borykają się dzieci mieszkające w państwach biednego Południa				+
        		- wyjaśnia znaczenie terminu wojna lokalna			+
        		- opowiada o tym, co wydarzyło się w Nowym Jorku 11 września 2001 roku				+
        		- tłumaczy, jakie działania są podejmowane w celu zapobiegania konfliktom na świecie				+
        		- wskazuje na zagrożenia, jakie dla międzynarodowego pokoju stwarza terroryzm					+
        		- wymienia przyczyny konfliktu palestyńsko-izraelskiego						+
        Umiejętności		- zaznacza na osi czasu daty związane z podbojem kosmosu: lata 1961 i 1969		+
        		- omawia na podstawie infografiki pozytywne i negatywne skutki postępu technicznego we współczesnym świecie			+
        		- na podstawie tekstu źródłowego wymienia skutki niszczenia środowiska naturalnego			+
        		- ocenia wpływ człowieka na środowisko naturalne				+
        		- opowiada, jak wyobraża sobie postęp w technice w najbliższych latach						+
        		- na podstawie artykułu wymienia argumenty wysuwane przez osoby twierdzące, że Amerykanie w 1969 roku nie wylądowali na Księżycu, oraz przez osoby, które są przekonane o powodzeniu misji Apolla 11, a następnie wyraża własną opinię na omawiany temat						+
        		- tłumaczy, w jaki sposób wykorzystuje się nowoczesne technologie w szkołach			+
        		- na podstawie tekstu źródłowego podaje zasady bezpiecznego korzystania z internetu			+
        		- określa wpływ kultury amerykańskiej na życie ludzi na całym świecie				+
        		- na podstawie własnych obserwacji opisuje metody wykorzystywane przez media w celu przyciągnięcia uwagi odbiorców					+
        		- wskazuje na mapie świata obszary, na których odsetek ludzi cierpiących głód jest najwyższy, oraz tereny, na których jest on najniższy				+
        		- wyjaśnia, z czego wynikają problemy państw biednego Południa					+
        		- wskazuje formy pomocy udzielanej państwom biednego Południa, które uważa za najskuteczniejsze					+
        		- na podstawie zebranych informacji opisuje dowolną akcję przeprowadzoną przez jedną z organizacji charytatywnych						+
        		- zaznacza na osi czasu datę ataku terrorystycznego na USA z 11 września 2001 roku		+
        		- tłumaczy, dlaczego konflikty należy rozwiązywać drogą dialogu			+
        		- wskazuje na mapie świata regiony, w których wybucha współcześnie najwięcej konfliktów zbrojnych				+
        		- wyjaśnia na przykładach przyczyny i skutki konfliktów zbrojnych				+
        		- wskazuje problem współczesnego świata, który uważa za najważniejszy, a następnie proponuje sposób jego rozwiązania						+
        		- na podstawie zebranych informacji omawia wybrany współczesny konflikt zbrojny						+
        		- tłumaczy, jaki wkład w rozwój nowoczesnych technologii wniósł Steve Jobs						+